Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προτείνει μια ριζική μεταρρύθμιση της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής μετά το 2027, ενοποιώντας ταμεία και αρμοδιότητες. Ομως, ενώ οι Βρυξέλλες και τα υπουργεία ανασυντάσσουν τους θεσμούς, η πραγματική παραγωγή, οι ίδιοι οι αγρότες παραμένουν θεατές στο έργο που καθορίζει το μέλλον τους
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προτείνει μια ριζική μεταρρύθμιση της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής μετά το 2027, ενοποιώντας ταμεία και αρμοδιότητες. Ομως, ενώ οι Βρυξέλλες και τα υπουργεία ανασυντάσσουν τους θεσμούς, η πραγματική παραγωγή, οι ίδιοι οι αγρότες παραμένουν θεατές στο έργο που καθορίζει το μέλλον τους.
Στις 16 Ιουλίου 2025, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αποκάλυψε το προσχέδιο της νέας Κοινής Αγροτικής Πολιτικής (ΚΑΠ) για τη μετα-2027 εποχή, εγκαινιάζοντας μια ριζική αναδιάρθρωση του ευρωπαϊκού αγροτικού μοντέλου. Για πρώτη φορά, η αγροτική πολιτική εντάσσεται σε ένα ευρύτερο πλαίσιο χρηματοδότησης που συνδέει τη γεωργία με τη βιομηχανία, την άμυνα και την κοινωνική συνοχή, υπό το National and Regional Partnership Fund (NRP). Το νέο ταμείο, ύψους 865 δισ. ευρώ, συγκεντρώνει όλους τους πόρους, εκ των οποίων μόλις 295,7 δισ. ευρώ προβλέπονται για τις άμεσες ενισχύσεις, ένα ποσοστό που αντικατοπτρίζει τη συρρίκνωση της αυτονομίας της γεωργίας μέσα στη γενικότερη οικονομική στρατηγική της Ενωσης.
Η μεταρρύθμιση αυτή σηματοδοτεί τη διάλυση της παραδοσιακής δομής των δύο πυλώνων, του πρώτου για τις ενισχύσεις και του δεύτερου για την αγροτική ανάπτυξη, και μεταφέρει σημαντικές εξουσίες στα κράτη-μέλη, τα οποία θα αποφασίζουν εφεξής για τον επιμερισμό των κονδυλίων. Η «ευελιξία» που επικαλείται η Επιτροπή προβάλλεται ως μέσο απλοποίησης, όμως για πολλούς παρατηρητές προοιωνίζεται διάσπαση της κοινής πολιτικής και ενίσχυση των ανισοτήτων.
Η Επιτροπή Γεωργίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου (AGRI) αντέδρασε ήδη στις 7 Ιουλίου 2025, προτείνοντας μέσω έκθεσης τη διατήρηση αυτόνομου προϋπολογισμού για την ΚΑΠ και ενός ισχυρού πυλώνα ΙΙ. Η εισηγήτρια Κάρμεν Κρέσπο Ντίαζ (EPP, Ισπανία) προειδοποίησε πως «η διασφάλιση ελάχιστων πόρων για τη γεωργία δεν μπορεί να εξαρτάται από εθνικές ευαισθησίες», επισημαίνοντας ότι χωρίς σταθερή ευρωπαϊκή αρχιτεκτονική, η γεωργία θα διολισθήσει σε ένα σύστημα άνισων ταχυτήτων. Η έκθεση αναμένεται να συζητηθεί στην ολομέλεια το φθινόπωρο, σε μια συνεδρίαση που θα κρίνει πολλά για τη φυσιογνωμία της ΚΑΠ.
Οι ανησυχίες των αγροτών είναι ήδη καταγεγραμμένες από το 2023 – πολύπλοκοι κανόνες, υπερβολική γραφειοκρατία και ασφυκτικό περιβαλλοντικό πλαίσιο που συχνά αγνοεί τις πραγματικές ανάγκες των παραγωγών. Οι διαμαρτυρίες-μπλόκα που κατέκλυσαν την Ευρώπη οδήγησαν σε ορισμένες «απλοποιήσεις», χωρίς όμως να αλλάξουν τη φιλοσοφία του συστήματος. Τώρα, η υπόσχεση μιας «ευκολότερης» ΚΑΠ κινδυνεύει να κρύψει μια πολιτική απομάκρυνσης από τον παραγωγό, καθιστώντας τον περισσότερο διαχειριζόμενο αντικείμενο παρά συμμέτοχο στη λήψη αποφάσεων.
Η διασφάλιση ελάχιστων πόρων για τη γεωργία δεν μπορεί να εξαρτάται από εθνικές ευαισθησίες.
Ενώ σε ευρωπαϊκό επίπεδο διαμορφώνεται μια νέα αρχιτεκτονική για την ΚΑΠ, στην Ελλάδα οι αλλαγές περιορίζονται κυρίως στη διοικητική αναδιάταξη των οργάνων που εποπτεύουν το στρατηγικό σχέδιο. Το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων προχώρησε πρόσφατα σε νέα τροποποίηση της Επιτροπής Παρακολούθησης, διευρύνοντας τη σύνθεση με φορείς και οργανισμούς της διοίκησης από τον ΟΠΕΚΕΠΕ και τον ΕΛΓΑ έως τον ΕΛΓΟ-ΔΗΜΗΤΡΑ, την ΕΘΕΑΣ και την ΠΕΝΑ.
Ωστόσο, πίσω από τη θεσμική αυτή διεύρυνση παραμένει αμετάβλητο το ουσιώδες: οι ίδιοι οι παραγωγοί, εκείνοι που σηκώνουν το βάρος της ελληνικής γεωργίας, εξακολουθούν να μην έχουν ουσιαστικό λόγο στον σχεδιασμό των πολιτικών που καθορίζουν το μέλλον τους. Οι αποφάσεις λαμβάνονται σε κλειστές αίθουσες, με ελάχιστη συμμετοχή της πραγματικής παραγωγής, που παρακολουθεί το έργο ως θεατής για ακόμη μία φορά.
Αν η ΚΑΠ υπήρξε επί δεκαετίες ο βασικός άξονας υλοποίησης πολιτικών για τη μείωση των τιμών και τη διασφάλιση της επισιτιστικής ασφάλειας για όλη την Ευρώπη, σήμερα κινδυνεύει να μετατραπεί σε άθροισμα εθνικών στρατηγικών και συμμετοχής στη λήψη αποφάσεων «σχημάτων» που οδήγησαν στη σημερινή ζοφερή πραγματικότητα. Για τους παραγωγούς, που παραμένουν θεατές σε αυτό το έργο, το ερώτημα δεν είναι πια αν η Ευρώπη αλλάζει πορεία, αλλά αν θα βρουν θέση πάνω στο τρένο.
*Άρθρο του κ. Γιώργο Μπακόλα που είναι αγρότης και project manager στο Agrocapital.gr.
Πηγή: ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ
