- Ποιες υποχρεώσεις είχαν οι παραγωγοί τυριών ΠΟΠ και τι περιείχε το το βιβλίο προέλευσης του γάλακτος και παραγωγής τυριών ΠΟΠ
- ΠΡΙΝ ΠΕΡΑΣΟΥΝ ΣΤΗ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ ΤΟΥ AGROCERT ΚΑΙ ΤΟΥ ΕΛΓΟ ΔΗΜΗΤΡΑ
Οι πρώτες Ονομασίες Προστατευόμενης Ονομασίας Προέλευσης (ΠΟΠ) γεωργικών προϊόντων στη χώρα μας αναγνωρίστηκαν σε εθνικό επίπεδο σύμφωνα με το Προεδρικό Διάταγμα 81/93, το οποίο βασίζονταν στο περιεχόμενο του Κανονισμού 2081/92 «Για την Προστασία των Γεωγραφικών Ενδείξεων και των Ονομασιών Προέλευσης». Η αναγνώριση έγινε με Υπουργική Απόφαση για την κάθε ονομασία προϊόντος τον Ιανουάριο του 1994 και παράλληλα υποβλήθηκαν φάκελοι από το Υπουργείο Γεωργίας στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την καταχώρισή τους στο Μητρώο των Προστατευόμενων Ονομασιών Προέλευσης (ΠΟΠ) και Προστατευόμενων Γεωγραφικών Ενδείξεων ( ΠΓΕ) της Επιτροπής και την προστασία τους σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Με τον Κανονισμό 1107/1996 της Επιτροπής καταχωρίστηκαν στο Μητρώο , σύμφωνα με το άρθρο 17 του Κανονισμού (ΕΟΚ) 2081/92 , 76 Ονομασίες Προέλευσης και Γεωγραφικής Ένδειξης Ελληνικών γεωργικών προϊόντων και τροφίμων , μεταξύ των οποίων 20 τυριών, 22 ελαιολάδων, 17 φρούτων και λαχανικών και 11 επιτραπέζιων ελιών.
Το 2014 γιορτάστηκε η 100η καταχώριση στο Μητρώο ως Προστατευόμενη Ονομασία Προέλευσης της Ονομασίας ελαιολάδου «ΜΕΣΣΑΡΑ». Σήμερα τα Ελληνικά προϊόντα ΠΟΠ και ΠΓΕ φτάνουν τα 110, αλλά για πολλά από αυτά δεν υπάρχει ενδιαφέρον για την αξιοποίησή τους και προώθησή τους στην αγορά, όπως περίπου συμβαίνει και με τα τοπικά μας « ΑΡΝΑΚΙ ΕΛΑΣΣΟΝΑΣ ΠΟΠ» και «ΚΑΤΣΙΚΑΚΙ ΕΛΑΣΣΟΝΑΣ ΠΟΠ», που καταχωρίστηκαν στο Μητρώο το 2011, ύστερα από δεκαετή προσπάθεια φορέων της περιοχής.
Τα προϊόντα που αναγνωρίστηκαν ως Προστατευόμενης Ονομασίας Προέλευσης με Υπουργικές Αποφάσεις με περιοχή παραγωγής και το Νομό Λάρισας και κατόπιν καταχωρίστηκαν στο Μητρώο της Επιτροπής της ΕΕ είναι τα τυριά: Φέτα, Κασέρι, Γαλοτύρι, Μπάτζος και Μανούρι.
Στον Κανονισμό(ΕΟΚ) 2081/92 και στους μετέπειτα που τον αντικατέστησαν προβλέπεται σύστημα ελέγχου και πιστοποίησης, ώστε αφενός οι καταναλωτές να είναι σίγουροι ότι τα προϊόντα παράγονται με συγκεκριμένες προδιαγραφές και κυκλοφορούν με ενδείξεις που δεν τους παραπλανούν και αφετέρου οι παραγωγοί να προστατεύουν το προϊόν τους από απομιμήσεις και αθέμιτο ανταγωνισμό.
Η διαδικασία των ελέγχων και της χορήγησης έγκρισης για παραγωγή προϊόντων ΠΟΠ και ΠΓΕ σύμφωνα με τις διατάξεις της κάθε Υπουργικής Απόφασης, ανατέθηκε από το τότε Υπουργείο Γεωργίας στις κατά τόπους Διευθύνσεις Γεωργίας από το Μάρτιο του 1994. Η Διεύθυνση Γεωργίας Λάρισας ανέθεσε την εφαρμογή των παραπάνω διαδικασιών για την παραγωγή των τυριών ΠΟΠ στο τότε Γραφείο Κτηνοτροφίας και μετέπειτα Τμήμα Ζωικής Παραγωγής, στο οποίο από τότε υπηρετούσα . Την εφαρμογή τους την ξεκινήσαμε από την τυροκομική περίοδο 1994-1995 και με βάση τη σχετική εγκύκλιο του Υπουργείου Γεωργίας με ημερομηνία 17/10/1994,αφού προηγήθηκαν σχετικές ενημερώσεις των τυροκόμων της περιοχής.
Σύμφωνα με την εγκύκλιο, όσοι είχαν την πρόθεση να παράγουν τυριά ΠΟΠ ή να τα συσκευάζουν και να τα υποσυσκευάζουν, όφειλαν να υποβάλουν στην τοπική Διεύθυνση Γεωργίας σχετική αίτηση και υπεύθυνη δήλωση, για να τύχουν της προβλεπόμενης έγκρισης παραγωγής τυριών ΠΟΠ ή της συσκευασίας και υποσυσκευασίας.
Οι παραγωγοί τυριών ΠΟΠ είχαν την υποχρέωση:
– Να τηρούν βιβλίο με στοιχεία προέλευσης του γάλακτος και παραγωγής τυριών ΠΟΠ ή βιβλίο προέλευσης των τυριών ΠΟΠ για συσκευασία και υποσυσκευασία.
– Σε περίπτωση μεταφοράς τυριών ΠΟΠ σε εγκαταστάσεις άλλων μονάδων να ζητούν άδεια από τη Διεύθυνση Γεωργίας.
– Για την εξαγωγή τυριών ΠΟΠ να ζητούν τη χορήγηση πιστοποιητικού εξαγωγής. Το πιστοποιητικό αυτό χορηγούνταν από τη Διεύθυνση Κτηνιατρικής , που είναι αρμόδια για την υγιεινή και ασφάλεια των τροφίμων ζωικής προέλευσης. – Να υποβάλλουν δήλωση αποθεμάτων τυριών παλαιοτέρων ετών την 30η Σεπτεμβρίου κάθε έτους.
– Να υποβάλλουν δήλωση παραγωγής τυριών μετά το τέλος της παραγωγικής περιόδου. -Να αναγράφουν στην ετικέτα των μέσων συσκευασίας των τυριών ΠΟΠ τις ενδείξεις:
α) Ονομασία τυριού
β)Προστατευόμενη Ονομασία Προέλευσης( ΠΟΠ)
γ)Τυρί
δ)Την επωνυμία του παραγωγού
ε) Έδρα
στ) Βάρος περιεχομένου
ζ) Ημερομηνία παραγωγής
η) Στοιχεία ελέγχου που είναι τα δύο πρώτα γράμματα της ονομασίας προέλευσης, ο αύξοντας αριθμός της συσκευασίας και η ημερομηνία παραγωγής (ΦΕ-800-25.2.2021).
Με την Υπουργική Απόφαση για κάθε τυρί αναγνωρίζεται η Προστατευόμενη Ονομασία Προέλευσης και προσδιορίζονται: Οι προϋποθέσεις του προς τυροκόμηση γάλακτος, η τεχνολογία παρασκευής του τυριού, τα χαρακτηριστικά του τυριού και η επισήμανση στα μέσα συσκευασίας του.
Σκοπός των ελέγχων ήταν και είναι η πιστή τήρηση των προδιαγραφών για την παρασκευή και διακίνηση των τυριών ΠΟΠ, όπως αυτές αναφέρονται στην Υπουργική Απόφαση αναγνώρισης ως Προστατευόμενης Ονομασίας Προέλευσης του κάθε τυριού.
Οι έλεγχοι γίνονταν κατά την πρώτη περίοδο στα τυροκομεία από κλιμάκιο ελεγκτών που αποτελούνταν από Γεωπόνους και Τεχνολόγους Γεωπονίας του Τμήματος Ζωικής Παραγωγής της τότε Διεύθυνσης Γεωργίας. Πολλές φορές ζητούνταν και η συνδρομή των Κτηνιάτρων της Διεύθυνσης Κτηνιατρικής και των στελεχών της Διεύθυνσης Εμπορίου.
Κύριο βοήθημα για τους ελέγχους ήταν το βιβλίο προέλευσης του γάλακτος και παραγωγής τυριών ΠΟΠ.
Στο βιβλίο αναγράφονταν από τον υπεύθυνο του τυροκομείου σε ημερήσια βάση, οι ποσότητες του γάλακτος που εισκομίζονταν προς τυροκόμηση κατά είδος (πρόβειο, γίδινο), οι ποσότητες των τυριών που παράγονταν και οι συσκευασίες με τους αύξοντες αριθμούς αυτών.
Ελέγχονταν η προέλευση του γάλακτος και η συμφωνία των αναγραφόμενων στο βιβλίο ποσοτήτων του γάλακτος με αυτές των παραστατικών (τιμολογίων, δελτίων αποστολής-παραλαβής) καθώς και η συμφωνία των ποσοτήτων του γάλακτος που τυροκομήθηκε με αυτές των τυριών που παράχτηκαν.
Ελέγχονταν η επισήμανση των συσκευασιών ( ημερομηνία παραγωγής ,αύξοντες αριθμοί)και η συμφωνία της με τα αναγραφόμενα στο βιβλίο στοιχεία.
Ελέγχονταν η τεχνολογία παρασκευής του τυριού – στράγγιση , αλάτισμα, ωρίμανση κλπ-και το υλικό των περιεκτών (ξύλινοι ή μεταλλικοί).
Με τη συνεργασία των κτηνιάτρων παραλαμβάνονταν δείγματα των τυριών και αποστέλλονταν σε αρμόδια εργαστήρια για τον έλεγχο κύρια της προέλευσης του γάλακτος, του ποσοστού υγρασίας, της λιποπεριεκτικότητας και της Ολικής Μικροβιακής Χλωρίδας(ΟΜΧ).
Οι έλεγχοι γίνονταν και από τα στοιχεία που ήταν υποχρεωμένοι να υποβάλλουν οι τυροκόμοι στη Διεύθυνση Γεωργίας και από τα στοιχεία του αυτοελέγχου. Αυτή την πρώτη περίοδο από τις διατάξεις των ΠΟΠ δεν προβλέπονταν κυρώσεις.
Οι κυρώσεις που μπορούσαν να επιβληθούν, ήταν αυτές που προβλέπονταν από τις διατάξεις της Δνσης Κτηνιατρικής και της Δνσης Εμπορίου.
Εκείνη την περίοδο της δεκαετίας του 1990 ο αριθμός των τυροκομείων στο Νομό της Λάρισας έφτανε τα 70. Σήμερα κυμαίνεται γύρω στα 40.
Ο Νομός της Λάρισας ήταν και παραμένει πρώτος στην παραγωγή αιγοπρόβειου γάλακτος και πρώτος στη παραγωγή τυριών. Το αντικείμενο των ελέγχων ήταν και είναι αρκετά σημαντικό, χρονοβόρο και δύσκολο.
Προσπαθήσαμε στην αρχή να ενημερώσουμε τους τυροκόμους για τις προδιαγραφές της παραγωγής των τυριών ΠΟΠ και για τις υποχρεώσεις τους και να τους πείσουμε να συνεργαστούμε για το καλό των παραδοσιακών μας τυριών ,των επιχειρήσεών τους, της τοπικής αιγοπροβατοτροφίας και της Εθνικής μας οικονομίας γενικότερα.
Υπήρχαν κάποιες αντιδράσεις. Έβλεπαν το νέο σύστημα γραφειοκρατικό και χρονοβόρο. Άλλαζε η τακτική τους. Οι έλεγχοι δεν είναι και τόσο επιθυμητοί . Με τους τακτικούς ελέγχους που ακολούθησαν και τη συνεργασία, έγινε δυνατή η προσαρμογή των τυροκόμων στις προδιαγραφές παραγωγής και διακίνησης των τυριών ΠΟΠ.
Το τυρί ΠΟΠ που παράγεται από όλα τα τυροκομεία του Νομού είναι η ΦΕΤΑ και σε κάποια τα τυριά ΚΑΣΕΡΙ και ΜΑΝΟΥΡΙ που οι ποσότητές τους σε επίπεδο Νομού είναι πολύ μικρές. Για τις όποιες παρατυπίες –μη συμμορφώσεις που διαπιστώνονταν κατά τους ελέγχους, γίνονταν από την υπηρεσία σχετικές υποδείξεις- συστάσεις, στις οποίες οι τυροκόμοι συμμορφώνονταν. Υπήρχαν φήμες για χρήση εισαγόμενων ποσοτήτων πρόβειου γάλακτος, που από τους ελέγχους που πραγματοποιήθηκαν ακόμη και με τη συνεργασία του τότε ΣΔΟΕ, δεν διαπιστώθηκαν.
Από το προσωπικό του Τμήματος Ζωικής Παραγωγής της Διεύθυνσης Γεωργίας Λάρισας, Γεωπόνους και Τεχνολόγους Γεωπονίας, έγινε προσπάθεια κατά τη δεκαετία 1994-2004 που ήταν επιφορτισμένο και με τους παραπάνω ελέγχους, να γίνεται οπωσδήποτε ένας τουλάχιστον επιτόπιος διεξοδικός έλεγχος το χρόνο σε κάθε τυροκομείο του Νομού και να ανταποκριθεί ικανοποιητικά και στην εξυπηρέτηση και αυτού του αντικειμένου, όπως έκανε και για τα πολλά άλλα αντικείμενα όλων των κλάδων Ζωικής Παραγωγής που το τμήμα εξυπηρετούσε.
Τα τυροκομεία της Π.Ε .Λάρισας σήμερα είναι σύγχρονες εγκαταστάσεις που ικανοποιούν όλες τις προϋποθέσεις υγιεινής και ασφάλειας των τροφίμων . Τα τυριά που παράγουν, ξεχωρίζουν για την υψηλή τους ποιότητα, στην οποία οφείλουν την καλή τους φήμη και την κατάκτηση των απαιτητικών αγορών του κόσμου.
Από την τυροκομική περίοδο 2004-2005, το αντικείμενο των ελέγχων της τήρησης των προδιαγραφών παραγωγής και διακίνησης των προϊόντων Προστατευόμενης Ονομασίας Προέλευσης και της χορήγησης πιστοποιητικού στους παραγωγούς αυτών, ανατέθηκε στον Οργανισμό Πιστοποίησης και Επίβλεψης Γεωργικών Προϊόντων (ΟΠΕΓΕΠ), με τον διακριτό τίτλο AGROCERT, με τη Διυπουργική Απόφαση αριθ.282303, που δημοσιεύτηκε στο ΦΕΚ 43/Β/16 Ιανουαρίου 2004. Ο ΟΠΕΓΕΠ συγχωνεύτηκε αργότερα στον ΕΛΓΟ ΔΗΜΗΤΡΑ. Για τους ελέγχους αυτούς θα προσπαθήσω να αναφερθώ σε άλλο φύλλο της εφημερίδας.
ΕΝΤΥΠΗ ΑΓΡΟΕΚΦΡΑΣΗ
