Το κελυφωτό φιστίκι είναι ένα δέντρο προσαρμοσμένο σε μεσογειακά/ημι-ξηρικά κλίματα και τα τελευταία χρόνια έχει παρουσιάσει αύξηση ενδιαφέροντος στην Ελλάδα. Η επιτυχής εγκατάσταση απαιτεί σωστή επιλογή θέσης, κατάλληλα υποκείμενα/ποικιλίες, σχεδιασμό άρδευσης και λίπανσης και συνεχές πρόγραμμα φυτοπροστασίας.
Ποιες οι εδαφοκλιματικές απαιτήσεις;
Η φιστικιά ευδοκιμεί σε περιοχές με ψυχρό αλλά σύντομο χειμώνα (απαίτηση ψύχους αλλά όχι υπερβολικά χαμηλές θερμοκρασίες), ξηρό έως ημίξηρο καλοκαίρι και σχετικά καλά στραγγιζόμενα εδάφη. Αποφεύγονται βαριά, αργιλώδη εδάφη με τάση στάσιμου νερού· η υπερβολική υγρασία της ριζόζωνης προκαλεί προβλήματα αντοχής και ασθένειες, ειδικά σε υποκείμενα ευαίσθητα στην υγρασία. Η φιστικιά δείχνει αξιοσημείωτη ανοχή σε φτωχά, ασβεστούχα εδάφη, αλλά η γονιμότητα και το βάθος του εδάφους επηρεάζουν σημαντικά την αρχική βλαστική ανάπτυξη και τη μελλοντική παραγωγή.
Πώς να προετοιμάσετε το έδαφος πριν τη φύτευση;
- Προτείνεται βαθύ όργωμα/σκάψιμο για αποσυμπίεση στρωμάτων και αποστράγγιση όπου χρειάζεται.
- Παροχή οργανικής ουσίας στα πρώτα στάδια βελτιώνει τη δομή και τις θρεπτικές ουσίες.
- Φύτευση την άνοιξη ή το φθινόπωρο, με υγιή, καλά εγγεγραμμένα μοσχεύματα/φυτά · αποφύγετε εσοχές/στάσιμα νερού στη σπογγώδη περιοχή της ρίζας.
Ποιες οι απαραίτητες καλλιεργητικές πρακτικές;
Άρδευση
Η άρδευση είναι κρίσιμη για υψηλές αποδόσεις και ποιότητα καρπού· η φιστικιά αν και ξηροφυτική, σε περιοχές με ανεπαρκή βροχόπτωση η συμπληρωματική άρδευση (ελεγχόμενη) αυξάνει την παραγωγή, το ποσοστό σκασίματος του κελύφους και τη μεγέθυνση του καρπού. Τα συστήματα στάγδην άρδευσης με έλεγχο του ύψους νερού στη ριζόζωνη είναι τα πιο κατάλληλα· αποφύγετε υπερύδρευση που οδηγεί σε μειωμένη αερισμό ριζών και σε ασθένειες. Η μέτρηση εξατμισοδιαπνοής και η χρήση υγρασιομέτρων/πυκνοτήτων πότισης βοηθούν στη βέλτιστη δόση.
Λίπανση
Βασική αρχή: βάση σε ανάλυση εδάφους και φυτών. Η φιστικιά ωφελείται από ισορροπημένη χορήγηση αζώτου (για ανάπτυξη), φωσφόρου και καλίου (για καρποφορία και αντοχή) καθώς και μικροστοιχείων (B, Zn, Fe) σε ελλείψεις. Το ετήσιο πρόγραμμα πρέπει να προσαρμόζεται ανάλογα με το στάδιο (νεαρό φυτείο vs παραγωγικό). Συνίσταται δειγματοληψία εδάφους και φυτικών ιστών πριν την εφαρμογή μεγάλων δόσεων.
Εχθροί και ασθένειες
Κύρια ζητήματα στη μεσογειακή ζώνη: έντομα (π.χ. διάφορα λεπιδόπτερα/σκαθάρια ανάλογα με την περιοχή), ριζοπαθογόνα σε περιοχές με υγρασία και μικρές εμφανίσεις νηματωδών ή βακτηρίων/μυκήτων. Η πρόληψη (καλή αποστράγγιση, υγιής φυτωριακός υλικό, ελεγχόμενη άρδευση) είναι πιο οικονομικά αποδοτική από τη θεραπεία. Σημαντικό είναι το ζήτημα της αφλατοξίνης/μικροβιολογικών ρύπων σε φτωχά χειρισμένα προϊόντα — σύγχρονες πρακτικές συγκομιδής, ξήρανσης και αποθήκευσης μειώνουν τους κινδύνους.
Η εγκατάσταση κελυφωτού φιστικιού στην Ελλάδα μπορεί να είναι επιτυχημένη και οικονομικά συμφέρουσα εφόσον σχεδιαστεί επιστημονικά: σωστή επιλογή θέσης, υποκειμένου/ποικιλίας, καλά προγραμματισμένη άρδευση και θρέψη, συστηματική φυτοπροστασία και επένδυση στην ποιότητα συγκομιδής και μεταποίησης. Οι αποφάσεις πρέπει να στηρίζονται σε τοπικά πειραματικά δεδομένα και σε αναλύσεις κόστους/οφέλους.
Πηγές: Farmacon
1. A. Chitzanidis(1995). PISTACHIO DISEASES IN GREECE. Acta Hortic. 419, 345-348. https://doi.org/10.17660/ActaHortic.1995.419.57
2. Bekir Erol Ak, Harran University “Advances in cultivation of pistachio: achieving sustainable cultivation of tree nuts” (pp.431-464). https://doi.org/10.19103/AS.2018.0042.23
