Αυτά και άλλα ενδιαφέροντα λέει ο Γιάννης Κοντέλλης στην συνέντευξή του, πρόεδρος ΣΕΑΜ
Οι νέες τεχνολογίες και τα σύγχρονα μηχανήματα μειώνουν τις δαπάνες, αυξάνουν την αποδοτικότητα και περιορίζουν το περιβαλλοντικό αποτύπωμα. Γερασμένος και παρωχημένος ο ελληνικός στόλος
Σήμερα, τα σύγχρονα συστήματα ψεκάζουν μόνο εκεί όπου χρειάζεται και στην ακριβή ποσότητα, αφού με ειδικούς αισθητήρες και επιτόπια εξέταση διαπιστώνεται η σχετική ανάγκη. Το ίδιο ισχύει για τη λίπανση και το πότισμα με τις κατάλληλες τεχνολογικές υποδομές. Το αποτέλεσμα είναι διπλό: σημαντική οικονομία και μικρότερο περιβαλλοντικό αποτύπωμα. [SHUTTERSTOCK]
Για μια μεγάλη, άγνωστη εν πολλοίς αλλαγή στην ελληνική ΓΕΩΡΓΙΑ, την οποία οδηγεί η νέα γενιά των ανθρώπων της γης και της παραγωγής, κάνει λόγο ο πρόεδρος του Συνδέσμου Εισαγωγέων Αντιπροσώπων Μηχανημάτων (ΣΕΑΜ), Γιάννης Κοντέλλης. «Μιλάμε για ανθρώπους μορφωμένους, ενημερωμένους, που αντιμετωπίζουν τη γεωργία ως επιχείρηση και όχι απλώς ως επάγγελμα, κατανοούν ότι η τεχνολογία δεν είναι πολυτέλεια, αλλά εργαλείο επιβίωσης, ειδικά τώρα με τις έντονες καιρικές μεταβολές και τα προβλήματα υδροδότησης που βλέπουμε σε όλη τη χώρα», υπογραμμίζει μιλώντας στην «Καθημερινή». Ωστόσο, σήμερα ο μέσος όρος ηλικίας των γεωργικών μηχανημάτων, των τρακτέρ αλλά και άλλων οχημάτων απαραίτητων στην αγροτική παραγωγή, στη χώρα μας είναι κοντά στα 25 χρόνια, ένας από τους υψηλότερους σε ολόκληρη την Ευρώπη. Αυτό σημαίνει ότι πολλοί αγρότες δουλεύουν με γερασμένα μηχανήματα, παρωχημένης τεχνολογίας, με αυξημένο κόστος συντήρησης και λειτουργίας, που ρυπαίνουν το περιβάλλον και δεν πληρούν τις προϋποθέσεις ασφαλούς χρήσης τόσο για τον χειριστή όσο και για τους γύρω τους. Και όμως η ανανέωση του στόλου γεωργικών μηχανημάτων θα μπορούσε να προσθέσει 830 εκατ. ευρώ στο ΑΕΠ, να δημιουργήσει πάνω από 12.000 θέσεις εργασίας και να αυξήσει τα δημόσια έσοδα κατά 80 εκατ. ευρώ, εξηγεί επικαλούμενος σχετική μελέτη του ΙΟΒΕ. «Οι παραγωγοί βρίσκονται αντιμέτωποι με υψηλά κόστη, κυρίως από καύσιμα, ενέργεια και εφόδια, όπως λιπάσματα και φυτοφάρμακα. Η σωστή χρήση σύγχρονων μηχανημάτων και, ακόμη περισσότερο, η γεωργία ακριβείας μπορούν να κάνουν πραγματικά τη διαφορά – μειώνοντας τις δαπάνες, αυξάνοντας την αποδοτικότητα και περιορίζοντας το περιβαλλοντικό αποτύπωμα», σημειώνει. Αλλά το μόνο χρηματοδοτικό εργαλείο, η μόνη επιδότηση που μπορεί να βοηθήσει τους αγρότες να εκσυγχρονισθούν σε οχήματα και εξοπλισμό και να αυξήσουν την παραγωγικότητά τους είναι τα Σχέδια Βελτίωσης, ο προϋπολογισμός για τα οποία εκτιμά ότι δεν επαρκεί.
– Σε ποια φάση βρίσκεται η εκμηχάνιση της ελληνικής γεωργίας; Πώς ξεκίνησε, τι προσφέρει και πώς μπορεί προοπτικά να βοηθήσει την αγροτική οικονομία;
– Η εκμηχάνιση στη γεωργία ξεκίνησε στην Ελλάδα στις αρχές του 20ού αιώνα και εντάθηκε μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, ιδιαίτερα στη δεκαετία του 1950, με την υιοθέτηση σύγχρονου για την εποχή εξοπλισμού, όπως τρακτέρ και μηχανήματα συγκομιδής. Οπως την αντιλαμβάνομαι εγώ, εκμηχάνιση σημαίνει να αξιοποιούμε μηχανήματα και τεχνολογίες που κάνουν τη ζωή του αγρότη πιο εύκολη και την παραγωγή πιο αποδοτική. Στόχος είναι να μειώνονται ο χρόνος και το κόστος, χωρίς να χάνεται η ποιότητα. Αν δούμε τώρα αναλυτικότερα πώς εξελίχθηκε στην Ελλάδα. Θα έλεγα ότι η ουσιαστική στροφή ήρθε τη δεκαετία του 1990, όταν οι αγρότες άρχισαν να αντικαθιστούν τα παλιά τους μηχανήματα με πιο σύγχρονα. Από τότε η πορεία της εκμηχάνισης συνδέθηκε στενά με τα ευρωπαϊκά προγράμματα – κυρίως τα Σχέδια Βελτίωσης, που εδώ και περίπου 25 χρόνια στηρίζουν τον εκσυγχρονισμό των εκμεταλλεύσεων. Σήμερα, οι παραγωγοί βρίσκονται αντιμέτωποι με υψηλά κόστη, κυρίως από καύσιμα, ενέργεια, αλλά βέβαια και εφόδια, όπως λιπάσματα και φυτοφάρμακα. Η σωστή χρήση σύγχρονων μηχανημάτων και, ακόμη περισσότερο, η γεωργία ακριβείας μπορούν να κάνουν πραγματικά τη διαφορά, μειώνοντας τις δαπάνες, αυξάνοντας την αποδοτικότητα και περιορίζοντας το περιβαλλοντικό αποτύπωμα.
– Πόσο κρίσιμος είναι ο εκσυγχρονισμός του μηχανολογικού εξοπλισμού και ειδικότερα του τροχαίου υλικού;
– Για να είναι ένας αγρότης ανταγωνιστικός σήμερα πρέπει να δουλεύει με σύγχρονα μηχανήματα και τεχνολογίες γεωργίας ακριβείας. Πιστεύω ότι αυτό είναι το «κλειδί» για να επιβιώσει. Η γεωργία ακριβείας βοηθάει να αξιοποιούνται σωστά πόροι όπως το νερό, τα λιπάσματα, τα φυτοφάρμακα. Αν δούμε τα κόστη, είναι εντυπωσιακό: ο τόνος αμμωνιακού λιπάσματος από 250 ευρώ το 2020 έχει φθάσει σήμερα πάνω από 800 ευρώ, ενώ το λίτρο ζιζανιοκτόνου από 3 ευρώ έφθασε στα 10. Αρα, η εξοικονόμηση πόρων είναι θέμα επιβίωσης.
– Και πώς ακριβώς βοηθάει την εξοικονόμηση πόρων και το περιβάλλον η γεωργία ακριβείας;
– Να σας το εξηγήσω με ένα παράδειγμα: παλαιότερα ο ψεκασμός γινόταν σε όλη την έκταση ενός χωραφιού, είτε υπήρχε ανάγκη είτε όχι. Σήμερα, τα σύγχρονα συστήματα ψεκάζουν μόνο εκεί όπου χρειάζεται και στην ακριβή ποσότητα, αφού με ειδικούς αισθητήρες και επιτόπια εξέταση διαπιστώνεται η σχετική ανάγκη. Το ίδιο ισχύει και για τη λίπανση, όπου οι νέοι λιπασματοδιανομείς εφαρμόζουν το λίπασμα μόνο στα σημεία που το ζητάει το έδαφος. Και εδώ μπορεί να υπάρξει τεχνολογική αναβάθμιση της καλλιέργειας με ειδικούς αισθητήρες που αναλύουν την ποιότητα του χώματος και βλέπουν αν χρειάζεται λίπασμα ή όχι. Περιττό να σας πω ότι το ίδιο ισχύει και για το πότισμα με τις κατάλληλες τεχνολογικές υποδομές. Το αποτέλεσμα είναι διπλό: σημαντική οικονομία και μικρότερο περιβαλλοντικό αποτύπωμα. Επιπλέον, τα νέα μηχανήματα καταναλώνουν έως και 20% λιγότερο καύσιμο και εκπέμπουν μέχρι 98% λιγότερους ρύπους. Πιστεύω ότι αυτά τα στοιχεία δείχνουν καθαρά τη μετάβαση προς μια παραγωγή πιο οικονομική, πιο πράσινη και πιο ασφαλή. Με άλλα λόγια, ο εκσυγχρονισμός του εξοπλισμού δεν αυξάνει μόνο την παραγωγικότητα· κάνει και τις εκμεταλλεύσεις πιο βιώσιμες και δυνατές απέναντι στις προκλήσεις του μέλλοντος.
– Ποια εκτιμάτε ότι είναι η συμβολή του αγροτικού κλάδου, άμεση και έμμεση, στην ελληνική οικονομία;
– Αν δούμε τη μεγάλη εικόνα, ο αγροτικός τομέας είναι βασικός πυλώνας της ελληνικής οικονομίας. Συμβάλλει στην επισιτιστική ασφάλεια, στη βιομηχανία τροφίμων και στο εμπόριο. Η αξία παραγωγής του γεωργικού τομέα έφθασε το 2024 στα 15 δισ. ευρώ, με αύξηση 8,6% την τελευταία πενταετία, σχεδόν τριπλάσια από τον μέσο όρο της Ε.Ε. Οι εξαγωγές αγροτικών προϊόντων ξεπέρασαν τα 2,6 δισ. ευρώ, ενώ το ισοζύγιο παραμένει πλεονασματικό από το 2010.
– Είναι γερασμένος, και αν ναι πόσο, ο στόλος των γεωργικών μηχανημάτων στην Ελλάδα;
– Ναι, δυστυχώς είναι ιδιαίτερα γερασμένος. Ο μέσος όρος ηλικίας των γεωργικών ελκυστήρων στη χώρα μας είναι περίπου 25 χρόνια. Αυτό σημαίνει ότι πολλοί αγρότες δουλεύουν με γερασμένα μηχανήματα, παρωχημένης τεχνολογίας, με αυξημένο κόστος συντήρησης και λειτουργίας, που ρυπαίνουν το περιβάλλον και δεν πληρούν τις προϋποθέσεις ασφαλούς χρήσης τόσο για τον χειριστή όσο και για τους γύρω τους. Πιστεύω πως αυτή η κατάσταση δεν είναι μόνο οικονομικά ασύμφορη αλλά και επικίνδυνη για την ασφάλεια του ίδιου του αγρότη, καθώς και για το περιβάλλον. Η ανανέωση του στόλου δεν είναι πολυτέλεια, είναι ανάγκη αν θέλουμε να κρατήσουμε τον αγρότη στο χωράφι με αξιοπρεπές εισόδημα.
Όλο και περισσότεροι χρησιμοποιούν GPS και drones
– Εχει αυξηθεί η διείσδυση των γεωργικών μηχανημάτων και τεχνολογιών αιχμής στην ελληνική γεωργία;
– Η γεωργία ακριβείας έχει αρχίσει να εφαρμόζεται, αλλά ακόμη σε μικρή κλίμακα. Αν δούμε τις μεγάλες καλλιέργειες –βαμβάκι, σιτηρά– παρατηρούμε ότι όλο και περισσότεροι αγρότες χρησιμοποιούν GPS, τηλεμετρία ή και drones. Το ίδιο ισχύει και για όσους συμμετείχαν στα Σχέδια Βελτίωσης. Η μεγάλη αλλαγή όμως έρχεται από τη νέα γενιά. Μιλάμε για ανθρώπους μορφωμένους, ενημερωμένους, που αντιμετωπίζουν τη γεωργία ως επιχείρηση και όχι απλώς ως επάγγελμα. Κατανοούν ότι η τεχνολογία δεν είναι πολυτέλεια· είναι εργαλείο επιβίωσης, ειδικά με τις έντονες καιρικές μεταβολές και τα προβλήματα υδροδότησης που βλέπουμε σε όλη τη χώρα. Αν δούμε τα στοιχεία, ο μέσος όρος ηλικίας των αγροτών που υποβάλλουν αιτήσεις στα Σχέδια Βελτίωσης, για ενίσχυση των επενδύσεών τους, είναι 35 ετών, ενώ στις συνδεδεμένες ενισχύσεις όπου επιδοτείται τυφλά και απευθείας η παραγωγή, χωρίς ιδιαίτερη τεκμηρίωση, μόνο με βάση τα στρέμματα ή τον αριθμό των ζώων, ξεπερνάει τα 60. Αυτό δείχνει καθαρά τη στροφή που συντελείται και την ανάγκη για μεγαλύτερη στήριξη από το κράτος και την Ε.Ε. προς τη νέα γενιά παραγωγών. Σύμφωνα με μελέτη του ΙΟΒΕ που αφορά στοιχεία του 2019, η ανανέωση του στόλου γεωργικών μηχανημάτων θα μπορούσε να προσθέσει 830 εκατ. ευρώ στο ΑΕΠ, να δημιουργήσει πάνω από 12.000 θέσεις εργασίας και να αυξήσει τα δημόσια έσοδα κατά 80 εκατ. ευρώ. Αυτά τα νούμερα, πιστεύω, μιλούν από μόνα τους: η επένδυση στον αγρότη είναι επένδυση σε ολόκληρη την ελληνική κοινωνία. Η γεωργία και η κτηνοτροφία είναι η καρδιά του πρωτογενούς τομέα και αποτελούν βασικό πυλώνα για τη βιωσιμότητα και την ανάπτυξη της χώρας μας.
– Είναι επαρκή τα κίνητρα που παρέχονται στους Ελληνες αγρότες για την απόκτηση σύγχρονων γεωργικών μηχανημάτων;
– Θα έλεγα πως τα Σχέδια Βελτίωσης είναι το μοναδικό πραγματικό εργαλείο που στηρίζει την εκμηχάνιση και, κατ’ επέκτασιν, την ανταγωνιστικότητα του Ελληνα αγρότη. Είναι το πρόγραμμα που του δίνει τη δυνατότητα να επενδύσει σε κάτι που ο ίδιος αποφασίζει και χρειάζεται, προσφέροντας επιδοτήσεις για επενδύσεις σε εξοπλισμό, υποδομές και τεχνολογία. Το πρόβλημα είναι ότι το κόστος των μηχανημάτων έχει αυξηθεί περίπου 65% τα τελευταία δεκαπέντε χρόνια, ενώ τα διαθέσιμα κονδύλια έχουν μειωθεί. Το πρόγραμμα 2014-2020 διέθετε 600 εκατ. ευρώ (με τις υπερδεσμεύσεις), για το 2021-2022 προστέθηκαν 400 εκατ., αλλά το τρέχον (2023-2027) έχει μόνο 300 εκατ. ευρώ, δηλαδή περίπου 60 εκατ. ετησίως. Αν δεν ενισχυθούν ουσιαστικά οι επενδύσεις σε μηχανολογικό εξοπλισμό, οι Ελληνες αγρότες δεν θα μπορέσουν ποτέ να γίνουν πραγματικά ανταγωνιστικοί απέναντι στους Ευρωπαίους συναδέλφους τους.
ΠΗΓΗ: ΚΑΗΜΕΡΙΝΗ
