- Πραγματοποιήθηκε σε ημερίδα στα Δελέρια Τυρνάβου από το Τμήμα ΓΕΑΛ Θεσσαλίας – Στερεάς Ελλάδας
Μια άκρως ενδιαφέρουσα ενημερωτική εκδήλωση με θέμα «Αναλύσεις φύλλων, διαφυλλικές λιπάνσεις και υδρολιπάνσεις αμπέλου και δένδρων», διοργάνωσε με απόλυτη επιτυχία η Διεύθυνση Αποκεντρωμένων Υπηρεσιών Θεσσαλίας και Στερεάς Ελλάδας και το Τμήμα ΓΕΑΛ Θεσσαλίας – Στερεάς Ελλάδας (πρώην ΠΕΓΕΑΛ) σε συνεργασία με την τοπική Κοινότητα Δελερίων του Δήμου Τυρνάβου, την Πέμπτη 19 Μαΐου 2022 στο δημοτικό σχολείο στα Δελέρια.
Το θέμα ανέπτυξε διεξοδικά ο Δρ. Λουκάς Πιστόλης, Γεωπόνος, ειδικός στη θρέψη των φυτών, Τμ. ΓΕΑΛ Θεσσαλίας- Στερεάς Ελλάδας, ενώ σύντομες τοποθετήσεις αναφορικά με τη δυναμική και τις δυνατότητες του ΤΓΕΑΛ Θεσσαλίας- Στερεάς Ελλάδας, πριν τον κ. Πιστόλη, έγιναν από την διευθύντρια Αποκεντρωμένων Υπηρεσιών Θεσσαλίας – Στερεάς Ελλάδας, Δρ. Χρυσούλα Τερζούδη (Γεωπόνο) και τον προϊστάμενο του Τμ. ΓΕΑΛ Θεσσαλίας – Στερεάς Ελλάδας Νικόλαο Κουτσονάκο (τεχν. Γεωπονίας).
Δρ. Χρυσούλας Β. Τερζούδη: Στη σύγχρονη καλλιέργεια δένδρων και αμπέλου δεν έχουν θέση οι εμπειρικές λιπάνσεις
Στην τοποθέτησή της, η Δρ. Χρυσούλας Β. Τερζούδη, Προϊσταμένη Διεύθυνσης Αποκεντρωμένων Υπηρεσιών Θεσσαλίας – Στ. Ελλάδας, Γενικής Διεύθυνσης Αποκεντρωμένων Δομών, ΥΠΑΑΤ, ανέφερε τα εξής:
«Το εργαστήριο ΤΓΕΑΛ Θεσσαλίας – Στερεάς Ελλάδας, με έδρα την Λάρισα (Ιωαννίνων & Αυλώνος) τελεί υπό την εποπτεία της Διεύθυνσης Αποκεντρωμένων Υπηρεσιών Θεσσαλίας– Στερεάς Ελλάδας, Γενικής Διεύθυνσης Αποκεντρωμένων Δομών, Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων. Λειτουργεί σχεδόν 25 έτη, εξυπηρετεί όλη την Θεσσαλία, την Φθιώτιδα και την Ευρυτανία, με παροχή πλούσιου επιστημονικού έργου στους αγρότες σε θέματα εργαστηριακών αναλύσεων εδάφους, νερών και φυτικών ιστών (φυλλοδιαγνωστικής), αλλά και εξατομικευμένων συμβουλευτικών προτάσεων-συστάσεων ανά καλλιέργεια σε κάθε ενδιαφερόμενο αγρότη σε θέματα θρέψης φυτών.
Είναι διαπιστευμένο από το ΕΣΥΔ τα τελευταία σχεδόν 20 έτη , στο αναθεωρημένο πρότυπο ΕΛΟΤ ENISO/IEC 17025: 2017, στις εργαστηριακές αναλύσεις εδάφους, φυτικών ιστών και νερών άρδευσης. Λόγω της διαπίστευσής και αξιολόγησής του από το ΕΣΥΔ, προβαίνει σε ετήσια βάση, σε Εσωτερική Επιθεώρηση (οριζόντια και κάθετα), σε ελέγχους ακρίβειας μετρήσεων εργαστηριακών οργάνων για την διακρίβωση του εργαστηριακού του εξοπλισμού, υποστηρίζει διαδικασίες πέραν του δέοντος, εφαρμόζοντας εσωτερικό έλεγχο ποιότητας για την αγωγιμότητα στα νερά, για τον προσδιορισμό του Fe και Ζn στους φυτικούς ιστούς, τον προσδιορισμό νιτρικού και αμμωνιακού αζώτου, κλπ. στα εργαστηριακά δείγματα.
Το προσωπικό του, έχει πολύχρονη επιστημονική κατάρτιση, απαρτίζεται από εξειδικευμένους επιστήμονες, Γεωπόνους, Τεχνολόγους Γεωπόνους, Χημικό, Βοηθούς Εργαστηρίου, το οποίο ενσκήπτει καθημερινά σε εργαστηριακές αναλύσεις πληθώρας δειγμάτων και στην εξαγωγή αποτελεσμάτωνμε μία εξατομικευμένη πρόταση για την κάθε ανάγκη καλλιέργειας, του ενδιαφερόμενου αγρότη.
Λόγω ακριβώς της άριστης πολύχρονης συνεργασίας του με τον ΕΣΥΔ, έχει μακρόχρονη συνεργασία και με εργαστήριο της Ολλανδίας (Wepal Wageningen University) σε διεργαστηριακά σχήματα δοκιμών σε δείγματα εδάφους και φυτικών ιστών, το οποίο έχει την μοναδικότητα στο να προβαίνει σε ανάλογες αναλύσεις, καθώς επίσης και με το Γενικό Χημείο του Κράτους σε δείγματα νερών.
Οι αγρότες το εμπιστεύονται έμπρακτα, και αποδεικνύεται από το μέγεθος των εργαστηριακών αναλύσεων που τελεί κάθε έτος. Σε ετήσια βάση διενεργούνται πάνω από 17.000 αναλύσεις σε 2.000 δείγματα (εδαφών, φυτικών ιστών και νερών άρδευσης), ενώ αγγίζουν τους 1.000 εξυπηρετούμενους παραγωγούς, αναφορικά με την παροχή συμβουλευτικών προγραμμάτων, εντός και εκτός του χώρου της υπηρεσίας μας.
Λόγω της πολύχρονης εμπιστοσύνης των αγροτών και με γνώμονα την τρέχουσα επικαιρότητα στον τομέα λιπασμάτων, κρίθηκε σκόπιμο να ενημερωθούν οι παραγωγοί ανά περιοχή και ανά καλλιέργεια, για το τι, πότε και πόσο, πρέπει κάθε φορά να «ταϊσει» τα φυτά, ώστε να έρθει το βέλτιστο αποτέλεσμα στην παραγωγή, ποσότητα και ποιότητα του προϊόντος, αλλά και με το λιγότερο δυνατό κόστος στον παραγωγό.
Στη σύγχρονη καλλιέργεια δένδρων και αμπέλου, λοιπόν δεν έχουν θέση οι εμπειρικές λιπάνσεις. Αυτές διαφοροποιούνται από ποικίλες παραμέτρους, όπως τις απαιτήσεις της ποικιλίας, το υποκείμενο που χρησιμοποιείται, τα χαρακτηριστικά του εδάφους την γονιμότητα του εδάφους, την άρδευση, τις εκάστοτε ανάγκες του φυτού κάθε φορά, κλπ.
Είναι απαραίτητες οι αναλύσεις εδάφους,
α) πριν την εγκατάσταση της καλλιέργειας, (για να πάρουμε βασικές πληροφορίες για την καταλληλότητα του εδάφους – επιλογή υποκειμένου- καθώς και την γονιμότητά του) και
β) κατά την διάρκεια της καλλιέργειας, ανά τρία – τέσσερα χρόνια ( για την παρακολούθηση της καλλιέργειας).
Στην ίδια κατεύθυνση, οι αναλύσεις φυτικών ιστών, θα δώσουν πολύ καλή εικόνα της θρεπτικής κατάστασης των δένδρων και αμπέλου. Οι αναλύσεις των φύλλων, γίνονται κάθε χρόνο, παίρνεται δείγμα φύλλων από τους ετήσιους βλαστούς, και αποσκοπούν στην παρακολούθηση της καλλιέργειας. Στην ανάλυση των φύλλων προσδιορίζονται οι συγκεντρώσεις των μακροστοιχείων (άζωτο, φώσφορος, κάλιο, μαγνήσιο, ασβέστιο, και τα ιχνοστοιχεία Βόριο, Σίδηρος, Ψευδάργυρο, Μαγγάνιο).
Η ανάλυση του νερού άρδευσης είναι απαραίτητη για να αντιμετωπιστεί ο κίνδυνος αύξησης αλατότητας στο έδαφος, λόγω συχνής χρήσης νερού με αυξημένη συγκέντρωση αλάτων (κυρίως νατρίου). Αξίζει να σημειώσουμε, ότι σε πολλές περιπτώσεις το νερό άρδευσης είναι πλούσιο σε ιόντα Μαγνησίου, Καλίου και Ασβεστίου. Εάν το γνωρίζουμε, θα διαφοροποιήσουμε την ποσότητα λιπασμάτων κατά την υδρολίπανση, εξοικονομώντας με αυτόν τον τρόπο σημαντικές ποσότητες λιπασμάτων, και άρα όφελος οικονομικό και περιβαλλοντικό».
Νικόλαος Κουτσονάκος: Η σωστή δειγματοληψία και πόσο κοστίζει
Ακολούθως, το λόγο έλαβε ο κ. Νικόλαος Κουτσονάκος, Προϊστάμενος του ΤΓΕΑΛ Θεσσαλίας – Στ. Ελλάδας, Διεύθυνσης Αποκεντρωμένων Υπηρεσιών Θεσσαλίας – Στ. Ελλάδας, ΥΠΑΑΤ, ο οποίος επισήμανε τα εξής:
ΔΕΙΓΜΑΤΑ-ΚΟΣΤΟΣ
Α. ΕΔΑΦΟΣ
Για την εγκατάσταση αμπέλου και δενδρωδών καλλιεργειών,απαιτείται δειγματοληψία εδάφους από τρία (3) βάθη 0-30εκ., 30-60εκ. και 60-90εκ. (το τελευταίο λίγο…δύσκολο). Καλύτερες εποχές για δειγματοληψία είναι το Φθινόπωρο και ο Χειμώνας (το έδαφος «δουλεύεται» καλύτερα). Η υπηρεσία παρέχει ειδικό εργαλείο δειγματοληψίας σε κάθε παραγωγό,το οποίο επιστρέφεται με το πέρας της εργασίας. Για ήδη, εγκατεστημένες καλλιέργειες, αρκεί το πρώτο βάθος (0-30εκ.). Μια πλήρης ανάλυση ενός δείγματος εδάφους,κοστίζειμε βεβαίωση επαγγελματία αγρότη,20,82 ευρώ. Χωρίς βεβαίωση το κόστος ανέρχεται στα 69,40ευρώ.
Β. ΦΥΤΙΚΟΙ ΙΣΤΟΙ
Βα. Αμπέλι: Καλύτερη εποχή για δειγματοληψία είναι αμέσως μετά την ανθοφορία.Απαιτούνται 50-60 φύλλα υγιή,πλήρως αναπτυγμένα,προερχόμενα από σημεία απέναντι από την ταξιανθία ή παρακείμενα σε αυτή (απέναντι η κοντά στο μελλοντικότσαμπί).
Ββ Δενδρώδεις καλλιέργειες:
Μηλιά, αχλαδιά, βερικοκιά, ροδακινιά, αμυγδαλιά, δαμασκηνιά, κερασιά: Συλλέγουμε 50-100 φύλλα υγιή, καλά αναπτυγμένα, από το μέσο των ετήσιων βλαστών, από διάφορα μέρη του δέντρου και από διαφορετικά δέντρα. Καλύτερη περίοδος συλλογής φύλλων είναι ο Ιούλιος.
Καρυδιά: Μεσαίο ζεύγος φυλλαρίων από ώριμους βλαστούς διαφόρων δέντρων 50-60 φύλλα αρκούν. Καλύτερη περίοδος: Ιούλιος-Αύγουστος.
Φιστικιά: Ώριμα υγιή φύλλα από το μέσο των ετήσιων βλαστών. Καλύτερη περίοδος δειγματοληψίας, είναι ο Ιούλιος. Αρκούν 90-100 φύλλα.
Ελιά: Φύλλα από το μέσο των κλαδίσκων ετήσιας βλάστησης διαφόρων δέντρων και από σχετικό ύψος του δένδρου (όχι ποδιές). Είναι αρκετά 100-150 φύλλα.Καλύτερη περίοδος δειγματοληψίας είναι ο Ιούλιος.
Ακτινίδιο: Φύλλα πλήρως αναπτυγμένα με το μίσχο. Αριθμός φύλλων 50-60 και καλύτερη περίοδος Αύγουστος-Σεπτέμβριος.
Μια πλήρης ανάλυση φύλλωνμε Βεβαίωση εγγραφής στο Μητρώο Αγροτών και Αγροτικών Εκμεταλλεύσεων με την ιδιότητα Επαγγελματία Αγρότη κοστίζει 16.68 ευρώ. Χωρίς την Βεβαίωση, το κόστος ανέρχεται στα 55.58 ευρώ.
Γ. ΝΕΡΑ ΑΡΔΕΥΣΗΣ
Αρκεί δείγμα ποσότητας 1.5-2.0 λίτρων νερού.Την ώρα του ποτίσματος παίρνουμε το δείγμα, γεμίζοντας μια γυάλινη ή πλαστική φιάλη. Καλό θα είναι να προσκομιστεί το δείγμα αυθημερόν στο εργαστήριο.Αλλιώς πρέπει να μπει στο ψυγείο και να έρθει την επομένη ημέρα. Μια ανάλυση νερού με βεβαίωση ιδιότητας Επαγγελματία Αγρότη κοστίζει 16,54 ευρώ, ενώ χωρίς την σχετική Βεβαίωση 55,12 ευρώ.
Λουκάς Πιστόλης: Ότι έχει το έδαφος δεν σημαίνει ότι μπορεί να το πάρει το φυτό
Αμέσως μετά, ακολούθησε η ομιλία του Δρ. Λουκά Πιστόλη, γεωπόνου, ειδικό στις λιπάνσεις, του ΤΓΕΑΛ Θεσσαλίας – Στ. Ελλάδας, ο οποίος ανέπτυξε διεξοδικά και με πολύ παραστατικό τρόπο τις παρακάτω ενότητες:
– Φυλλοδιαγνωστική
– Διαφυλλικές εφαρμογές
– Λίπανση δέντρων – γενικές αρχές
– Λίπανση ροδακινιάς
– Λίπανση βερικοκιάς
– Λίπανση αμυγδαλιάς
– Λίπανση αμπελιού
Πιο αναλυτικά ο κ. Πιστόλης ανέφερε τα εξής:
«Φυλλοδιαγνωστική
- Οι δενδρώδεις καλλιέργειες έχουν αναβαθμίσει την φυλλοδιαγνωστική κυρίως για λόγους τεχνολογίας λίπανσης (γραμμικές εφαρμογές, υδρολιπάνσεις, κ.λ.π.).
- Ότι έχει το έδαφος δεν σημαίνει ότι μπορεί να το πάρει το φυτό.
Κάποιες φορές ένα ικανό ριζικό σύστημα μπορεί να ικανοποιήσει τις θρεπτικές ανάγκες του φυτού από τα λίγα αποθέματα του εδάφους και κάποιες άλλες να μην μπορεί να το κάνει ακόμα και από ένα πλούσιο έδαφος. Αυτό συνιστά οδηγό για το πού πρέπει να επέμβουμε, στη ρίζα ή στο έδαφος, δηλαδή θα ενισχύσουμε τη ρίζα ή τα αποθέματα του εδάφους; Ας δούμε ένα παράδειγμα αναλύοντας τα μυστικά που βρίσκονται πίσω από τα νούμερα της φυλλοδιαγνωστικής. Λ.χ. ένα υψηλό μαγγάνιο και ένας υψηλός σίδηρος δεν σημαίνει σώνει και καλά ότι το έδαφος τα περιέχει σε υψηλά επίπεδα. Μπορεί κάλλιστα τα υψηλά επίπεδα στα φύλλα αυτών των θρεπτικών να οφείλονται σε πλεονασματική άρδευση. Οι ασφυκτικές- αναγωγικές συνθήκες που αυτή δημιουργεί μετατρέπουν το μαγγάνιο και τον σίδηρο σε μορφές ευπρόσιτες στο φυτό. Συχνά όμως οι ίδιες αυτές συνθήκες δυσκολεύουν την πρόσληψη των υπόλοιπων θρεπτικών. Έτσι, μπορεί να έχουμε ένα περιβόλι με άριστα επίπεδα φωσφόρου, καλίου, ψευδαργύρου κ.λ.π. και αυτό να μην αντανακλάται στα φύλλα. Αν πάμε να διορθώσουμε με τη λίπανση, ότι σε πρώτη, επιφανειακή ανάγνωση λέει η φυλλοδιαγνωστική, θα κάνουμε λάθος. Η λύση είναι πολύ πιο εύκολη. Απλά να μειώσουμε το ύψος των αρδεύσεων κι ετσι να διευκολύνουμε τη ρίζα να ανασάνει και να κάνει τη δουλειά της!
- Ποιους ιστούς θα πάρουμε; Από πού και πότε; Λ.χ. στο αμπέλι, ο ιστός αποδίδει καλύτερα την περιεκτικότητα σε κάλιο είναι ο μίσχος. Το έλασμα αποδίδει καλά τα υπόλοιπα θρεπτικά κ.ο.κ.
Διαφυλλικές εφαρμογές
- Οι διαφυλλικές εφαρμογές στην ιστορική τους πορεία, όταν αναβαθμίστηκαν, αναβαθμίστηκαν περισσότερο από την αγορά παρά από την επιστήμη. Αυτό συνέβαινε μέχρι το ’92, οπότε τα κοινά λιπάσματα βγήκαν στην ελεύθερη αγορά και οι «μετοχές» των διαφυλλικών στην αγορά έπεσαν. Συμβαίνει και τώρα, λόγω της ακρίβειας των κοινών λιπασμάτων κλπ και γι’ αυτό βλέπουμε συνεχώς κατηγορίες ειδικών προϊόντων, διαφυλλικών και υδρολίπανσης, όπως λχ οι βιοδιεγέρτες να είναι το σύνηθες μοτίβο των αγροτικών εντύπων.
- Για να έχουν ουσία οι διαφυλλικές λιπάνσεις, πρωταρχικά, απαιτείται ο καθορισμός του στόχου. Δηλαδή, επιδιώκουμε μέγεθος, χρώμα, συντηρησιμότητα καρπών, φυτοπροστασία, αντίσταση στο ψύχος;
Στη συνέχεια βρίσκουμε το κατάλληλο προϊόν, προσδιορίζουμε το pH του ψεκαστικού διαλύματος, τον όγκο του διαλύματος, δηλαδή πόσα στρέμματα θα βγάλει το ψεκαστικό ενός τόνου, γιατί μπορεί να βγάλει 7 στρέμματα όταν ψεκάζουμε ιχνοστοιχεία λ.χ., αλλά όταν ψεκάζουμε ασβέστιο χάριν της συντηρησιμότητας των καρπών, τότε τα στρέμματα πρέπει να είναι λιγότερα για να «λουστεί» ο καρπός. Είναι επίσης αναγκαίος ο προσδιορισμός του αριθμού των εφαρμογών. Και αυτό εξαρτάται από την κινητικότητα των θρεπτικών εντός του φυτού. Ο ψευδάργυρος λ.χ., έχει σχετικά καλή κινητικότητα εντός του φυτού, το βόρειο όμως στην καρυδιά έχει ελάχιστη κινητικότητα και πιθανότητα θα χρειαστεί επαναληπτικός ψεκασμός.
Λίπανση δέντρων – γενικές αρχές
- Ηλικία δέντρων. Σε τι υποκείμενο βρίσκονται. Τι ποικιλία είναι. Τί παραγωγή πήραμε την προηγούμενη χρονιά. Εδαφικά δεδομένα. Γεωγραφία. Λίγο παράξενο αυτό, έ? Ναι οι νότιες, θερμότερες περιοχές της χώρας μας έχουν λχ υψηλότερες ανάγκες σε ασβέστιο απ’ ότι οι βορειότερες, κ.λ.π. κ.λ.π. Όλα αυτά είναι απολύτως αναγκαία για το σχεδιασμό μιας σωστής λίπανσης.
- Η λίπανση της παρούσης χρονιάς ξεκινάει απ’ το φθινόπωρο της προηγούμενης κι αυτό συμβαίνει για πολλούς λόγους. Ένας σημαντικός λόγος είναι το απόθεμα των θρεπτικών που θα βρει το λουλούδι, το οποίο στις καλλιέργειες για τις οποίες θα μιλήσουμε σήμερα, βγαίνει πριν απ’ το φύλλο. Δηλαδή, η ανθοφορία στις καλλιέργειες αυτές είναι «άφυλλη». Κι όχι μόνο αυτό. Η βλάστηση του αμπελιού λχ, μέχρι την ανθοφορία, υπηρετείται κατά 70% από τα αποθέματα του αζώτου στο ξύλο και κατά 30% μόνο, από το έδαφος.
- Ένα έμπειρο μάτι, βλέποντας μια δενδροκαλλιέργεια, το πρώτο που θα κάνει είναι να σταθμίσει, αφού μάθει την ηλικία των δέντρων, αν αυτή αντιστοιχεί στο πάχος του κορμού. Αυτό θα του δείξει την μακρά πορεία του δέντρου, σε συνάρτηση με τον εδαφικό όγκο που αυτό εκμεταλλεύεται και θα του δώσει χρήσιμες πληροφορίες για το ύστερα.
Ροδάκινο – βερίκοκο
- Τα πυρηνόκαρπα ζητούν περισσότερο κάλιο απ’ ότι τα μηλοειδή. Ακόμα και κάποια πλεονασματική χορήγησή του δεν θα τα ζημιώσει, όπως θα ζημίωνε ένα αχλάδι.
- Είναι σημαντική η σχέση αζώτου / καλίου στα φύλλα του ροδάκινου και του βερίκοκου. Το ροδάκινο μπορεί να δεχτεί και μια σχέση που να κοντεύει στο 1,4 – 1,5, ενώ στο βερίκοκο, η σχέση αυτή δεν πρέπει να απομακρύνεται από τη μονάδα. Αν συμβεί κάτι τέτοιο, οι συνέπειες θα αφορούν και την παρούσα και την επόμενη χρονιά.
- Οι απαιτήσεις σε ασβέστιο του βερίκοκου είναι πολύ μεγαλύτερες απ’ ότι του ροδάκινου. Η έλλειψη ασβεστίου σε αυτό είναι συχνά ο καθοριστικός παράγοντας της έκπτωσής του, αυτό που ονομάζουμε αποπληξία.
Αμυγδαλιά
- Μια κλαδεμένη αμυγδαλιά ανταποκρίνεται άριστα στην αζωτούχο λίπανση, ενώ σε μια ακλάδευτη αμυγδαλιά, όσο άζωτο και να ρίξουμε δεν το καταλαβαίνει. Που σημαίνει ότι στη φυλλοδιαγνωστική, οι αριθμοί δεν θα μεγαλώσουν.
- Είναι άκρως σημαντική η μετασυλλεκτική άρδευση, και συχνά μαζί της μια μικρή χορήγηση αζώτου, στην αμυγδαλιά- επειδή ξεκινάει αργά τη διαφοροποίηση- γεγονός που θα ευνοήσει την καρπόδεση της επόμενης χρονιάς.
- Και τα δύο υποκείμενα της αμυγδαλιάς, GF και σπορόφυτο, αδυνατούν να προσλάβουν φωσφόρο από τα ασβεστούχα εδάφη. Επειδή όμως ο φωσφόρος είναι απολύτως αναγκαίος στο γέμισμα του καρπού των δυο κύριων ποικιλιών της, και στην αντιμετώπιση της καρπόπτωσης, στις περιπτώσεις αυτές είναι καλό να εφαρμόζεται διαφυλλικά δυο-τρεις φορές μαζί με τους ψεκασμούς αντιμετώπισης του ευρύτομου.
- Το βόριο και ο ψευδάργυρος είναι καθοριστικά στοιχεία στην καλλιέργεια της αμυγδαλιάς.
Αμπέλι
- Το 110R «πάσχει» συχνά από κάλιο. Το 1103 P από κάλιο και ψευδάργυρο. Το SO4 από μαγνήσιο. Το 420 Α από κάλιο και φωσφόρο κ.ο.κ. Ένα καμπερνέ προσλαμβάνει με δυσκολία μαγνήσιο. Ένα μερλώ, προσλαμβάνει με δυσκολία κάλιο. Το μερλώ, κυρίως το αυτόριζο, έχει μεγάλη ευαισθησία στην έλλειψη μολυβδαινίου κ.ο.κ.
- Το επιτραπέζιο έχει υψηλές απαιτήσεις σε κάλιο. Το κρασάμπελο χαμηλές. Από το κρασάμπελο, το κόκκινο μπορεί να δεχτεί λίγο περισσότερο κάλιο απ’ ότι το λευκό, στα πλαίσια των χαμηλών απαιτήσεων. Το κρασί πρέπει να «τσιμπάει», λίγο στη γλώσσα, να έχει κάποια οξύτητα. Εξάλλου, το κλίμα της χώρας μας, μάς έχει κάνει συχνά να γευόμαστε ευχάριστα τη ρετσίνα, γι’ αυτό το λόγο. Το πολύ κάλιο εξουδετερώνει τα οξέα που ο μούστος διαθέτει (τρυγικό και μηλικό κυρίως). Με το τρυγικό οξύ δημιουργεί τη λεγόμενη τρυγία, η οποία κατακάθεται στο βαρέλι και το κρασί «λαδίζει» λίγο.
- Το καλό κρασί βγαίνει από ασβεστούχα χωράφια και αυτό ήταν κανόνας μέχρις ότου μεγάλες χώρες όπως η Αμερική, αλλά και η Αυστραλία μπήκαν στην παραγωγή κρασιού. Στην Ευρώπη ο κανόνας των ασβεστούχων χωραφιών είναι ακόμη ισχυρός.
- Το αμπέλι θέλει αμπελουργό, το σπίτι νοικοκύρη»!
