Για περισσότερο από έναν χρόνο τώρα, η ευρωπαϊκή γεωργική πολιτική βρίσκεται σε αναταραχή.
Με πρωτοβουλίες δημιουργίας σωρών κοπριάς που προσελκύουν την προσοχή των ΜΜΕ, αποκλεισμούς αυτοκινητοδρόμων και συγκεντρώσεις με τρακτέρ στις πρωτεύουσες, ιδίως οι μεγάλες ενώσεις αγροτών με τα μέλη τους που κατά κύριο λόγο καλλιεργούν συμβατικά, επιχειρούν να ακυρώσουν την «Πράσινη Συμφωνία» της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Τι γίνεται όμως με τους αγρότες που έχουν επίγνωση της κλιματικής αλλαγής και ήλπιζαν ότι η «Πράσινη Συμφωνία» θα ωφελούσε τους ίδιους, τη γη τους και το περιβάλλον; Μια έρευνα του δημοσιογράφου μας Hans von der Brelie στο Auersthal, ένα μικρό χωριό στα ανατολικά της Δημοκρατίας της Αυστρίας.
Ο Herbert Zetner σηκώνεται καθημερινά στις τέσσερις το πρωί. Είναι ακόμα μαύρο σκοτάδι έξω. Αλλά, όπως πολλοί βιοκαλλιεργητές, ο Zetner πρέπει να τα βγάλει πέρα σε δύο δουλειές. Εργάζεται ως ειδικός πληροφορικής σε τράπεζα στη Βιέννη μέχρι νωρίς το απόγευμα. Στη συνέχεια, φεύγει από την καρέκλα του γραφείου του και κάθεται στη θέση του οδηγού του τρακτέρ του. Στο Marchfeld, μια μεγάλη προσχωσιγενή πεδιάδα κοντά στην αυστριακή πρωτεύουσα, αυτήν τη μέρα του Νοεμβρίου εκείνος σπέρνει καμελίνα, γνωστή και ως ψευδολινάρι.
Η περιοχή Marchfeld θεωρείται ο «σιτοβολώνας της Αυστρίας», αλλά, περνώντας μέσα από τα όμορφα χωριά με τις αυτοκρατορικές κίτρινες προσόψεις των σπιτιών τους, παρατηρούμε ότι πολλά από τα χωράφια είναι αρκετά στενά και βρίσκονται το ένα δίπλα στο άλλο σαν πετσέτες χεριών με διαφορετικά χρώματα. Αυτή είναι η καλλιέργεια σε λωρίδες. Με τη μέθοδο αυτή οι βιοκαλλιεργητές προσπαθούν να επουλώσουν τις πληγές που προκάλεσαν στο τοπίο οι προηγούμενες μονοκαλλιέργειες με τους τεράστιους αγρούς τους.
Η συμβατική γεωργία προκάλεσε μεγάλη καταστροφή στο Marchfeld: Η υπερλίπανση, η υπερεκμετάλλευση των αποθεμάτων υπόγειων υδάτων και η έλλειψη δενδροστοιχιών οδήγησαν σε μαζική απώλεια ειδών και διάβρωση του εδάφους, που αγγίζει τα όρια της απερήμωσης. Η πεδιάδα υπερθερμάνθηκε, ξεράθηκε – και, για να συνεχίσουν να προμηθεύουν τη Βιέννη με λαχανικά, πολλοί γεωργοί κατέφυγαν αμέσως στον ψεκασμό με τοξικές ουσίες και τεχνητά λιπάσματα.
Ωστόσο, είναι πλέον εμφανής η αλλαγή στον τρόπο σκέψης, ακόμη και στην οικογένεια Zetner. «Ψεκαζόμουν με δηλητήριο, ήμουν συνεχώς άρρωστος», αναφέρει ο Herbert. Όταν πέθανε ο πατέρας του, ο Herbert και ο αδελφός του ανέλαβαν το αγρόκτημα και έκαναν τη μετάβαση στη βιολογική γεωργία. Αντί για μυκητοκτόνα και χημικά λιπάσματα, ο Zetner χρησιμοποιεί ένα σπιτικό τσάι άχυρου από χόρτα που έχουν υποστεί ζύμωση.
Η βιολογική γεωργία σημαίνει συχνά περισσότερη δουλειά, λέει ο Zetner: «Παλιά, με τη συμβατική γεωργία, χρειαζόμασταν σχεδόν 500 ώρες για τα 74 εκτάρια των αγρών και των δασών μας. Τώρα, με την αναγεννητική γεωργία, χρειαζόμαστε 1500 ώρες. Αυτό σημαίνει ότι έχουμε τριπλάσιο κόπο!». Παρ’ όλα αυτά, ο Herbert φαίνεται ευχαριστημένος με τον εαυτό του και τον κόσμο. «Τα βιολογικά προϊόντα θεωρούνταν εξωτικά, αλλά ο κόσμος συνειδητοποιεί πλέον ότι τα βιολογικά προϊόντα είναι κάτι φυσιολογικό», συνοψίζει.
Ο Herbert καλλιεργεί 24 διαφορετικές καλλιέργειες. Καμελίνα, βρώμη, όλυρα, κριθάρι, σίκαλη, ρεβίθια, σπόρους αγριοκύμινου, μελισσόχορτο και άλλα πολλά! Ο γεωργός μερικής απασχόλησης εφαρμόζει αναγεννητική γεωργία και έχει πιστοποιηθεί επίσημα ως βιοκαλλιεργητής εδώ και πέντε χρόνια.
Επί του παρόντος είναι σε εξέλιξη ένα ερευνητικό πρόγραμμα σε επίπεδο ΕΕ για να διαπιστωθεί πώς το CO2 από τον αέρα μπορεί να δεσμευτεί καλύτερα στο έδαφος. Οι ανθρακοδεσμευτικές καλλιέργειες επιβραδύνουν την κλιματική αλλαγή και οι γεωργοί, συμπεριλαμβανομένου του Herbert Zetner, είναι ευτυχείς για τον γόνιμο χούμο. Μου δείχνει περήφανα ένα μικρό φυτό που τράβηξε από το μαλακό χώμα: «Εδώ βλέπετε ότι το χώμα προσκολλάται στις ρίζες. Αυτό σημαίνει μια εξαιρετική αλληλεπίδραση του φυτού με το χώμα. Οι ρίζες διεισδύουν καλά στον χούμο που είναι σε μορφή λεπτών κόκκων. Έτσι μου αρέσει!»
Ο σχηματισμός του χούμου λειτουργεί με την καλλιέργεια σε λωρίδες και τις εμβόλιμες καλλιέργειες (πολλές καλλιέργειες καλλιεργούνται μαζί και δίπλα η μία στην άλλη) και αυτό είναι ένα μοντέλο τελείως διαφορετικό από τις μονοκαλλιέργειες και τους τεράστιους αγρούς. Για να επιβραδύνει την κλιματική αλλαγή και την εξαφάνιση ειδών, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή σχεδίαζε να ζητήσει από όλους τους γεωργούς να αφήνουν το τέσσερα τοις εκατό των γαιών τους σε αγρανάπαυση. Ωστόσο, οι διαμαρτυρίες παραδοσιακών γεωργών οδήγησαν στην ανατροπή του σχεδίου αυτού την περασμένη άνοιξη (2024). Κατά συνέπεια, ρώτησα τον Zetner: «Αγρανάπαυση, αμειψισπορά και ζώνες ανθέων – θα πρέπει αυτά να είναι υποχρεωτικά στην Ευρωπαϊκή Ένωση ή προαιρετικά;” Καθώς οδηγεί τη σπαρτική μηχανή σε όλο το χωράφι, ο Herbert Zetner λέει με το προσεγμένο, στοχαστικό του ύφος: «Νομίζω ότι θα πρέπει να είναι υποχρεωτικά».
Σήμερα ο Herbert σπέρνει τον χειμερινό σπόρο. Τα χωράφια του πρέπει να είναι πράσινα πάντα, ανεξάρτητα από την εποχή. Αυτό είναι επίσης καλό για το ισοζύγιο CO2. Θέλει από την ΕΕ κάτι παραπάνω από ωραία λόγια και θέλει επίσης υψηλότερη πριμοδότηση της βιολογικής παραγωγής και χρηματική αντιστάθμιση για τις πολλές ώρες εργασίας του στη βιολογική γεωργία: «Οι γεωργοί που φροντίζουν για τον σχηματισμό χούμου θέλουν να κάνουν κάτι για τη φύση. Αυτό θα πρέπει να αξίζει και από οικονομικής πλευράς. Δεσμεύω CO2! Κάνω πολλά καλά πράγματα! Αυτό θα πρέπει να αναγνωριστεί από την ΕΕ!»
Διεθνούς βεληνεκούς αυθεντίες στον τομέα της έρευνας για τη βιοποικιλότητα, όπως ο καθηγητής Franz Essl από το Πανεπιστήμιο της Βιέννης, συμφωνούν. Για να επιβραδυνθεί η κλιματική αλλαγή, η εξαφάνιση ειδών, η διάβρωση του εδάφους και η απερήμωση, η γεωργία θα πρέπει να αλλάξει τις μεθόδους καλλιέργειάς της. Αυτό απαιτεί οικονομικά κίνητρα, αναφέρει ο Essl: «Η απομάκρυνση του CO2 από την ατμόσφαιρα είναι κάτι που μπορεί να κάνει η γεωργία. Αν το έδαφος καλλιεργείται διαφορετικά, παραμένει περισσότερος χούμος στο χώμα και αυτό θα πρέπει να έχει μεγαλύτερη αξία για την κοινωνία από ό,τι στο παρελθόν».
Οι συστάσεις του παγκοσμίου φήμης εμπειρογνώμονα για την ευρωπαϊκή γεωργική πολιτική είναι σαφείς: Επανύγρανση υγροτόπων που έχουν αποστραγγιστεί, διαχείριση γαιών σε αγρανάπαυση (π.χ. τακτική παύση καλλιέργειας κάποιων αγρών), ανεμοφράκτες, ανάπτυξη χούμου κ.λπ. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δεν πρέπει να υποχωρήσει στο ισχυρό λόμπι των μεγαλογαιοκτημόνων, «αλλά θα πρέπει να παραμείνει σταθερή στην πορεία της», λέει ο Essl.
Σε ειδική έκθεση που δημοσιεύθηκε πρόσφατα, το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο εξέτασε επίσης τα προηγούμενα «σχέδια δράσης» της ΕΕ για την προώθηση της βιολογικής γεωργίας και επέπληξε αυστηρά την Ευρωπαϊκή Επιτροπή: Δεν υπάρχει μια συνολική στρατηγική. Τα χρήματα εξακολουθούν να διανέμονται με βάση την αρχή του ποτιστηριού. Και αν η Ευρωπαϊκή Ένωση θέλει να επιτύχει τον στόχο που επέβαλε η ίδια και αφορά στο να τεθεί το 25 τοις εκατό των γεωργικών γαιών υπό βιολογική καλλιέργεια έως το 2030, δεν χρειάζεται μόνο καλύτερες στρατηγικές μάρκετινγκ για τα βιολογικά προϊόντα αλλά και δεσμευτικούς και «μετρήσιμους στόχους».
Πηγή: euronews
