Στις 23 του φετινού Ιουνίου, κι ενώ είχε ξεσπάσει για τα καλά το σκάνδαλο του ΟΠΕΚΕΠΕ, ο αναπληρωτής υπουργός Εθνικής Οικονομίας Νίκος Παπαθανάσης υπέγραψε για να τροποποιηθεί – ξανά– η απόφαση ένταξης στο Ταμείο Ανάκαμψης του έργου «Ψηφιακός μετασχηματισμός του γεωργικού τομέα». Αυτήν τη φορά στο έργο –το έχει αναλάβει Ενωση Εταιρειών υπό τον τεχνικό σύμβουλο του ΟΠΕΚΕΠΕ, τη Neuropublic– εντάχθηκε το δικαίωμα προαίρεσης ως και 50% της αρχικής σύμβασης, κάτι που σημαίνει αύξηση του προϋπολογισμού του από 33.702.157,16 ευρώ σε 50.389.767,16 ευρώ. Από τα 50 εκατ. τα 27 εκατ. προέρχονται από το Ταμείο Ανάκαμψης και τα υπόλοιπα από το Πρόγραμμα Δημόσιων Επενδύσεων.
Κι όλα αυτά συμβαίνουν εν μέσω της διερεύνησης από την Ευρωπαϊκή Εισαγγελία του αναδόχου. Κάτι που δεν απέτρεψε ωστόσο την κυβέρνηση από το να προχωρήσει στην επέκτασή του έργου!
Ειδικοί επιστήμονες μάλιστα μιλώντας στο Documento θέτουν υπό αμφισβήτηση τον σχεδιασμό και τη λειτουργικότητα του επίμαχου έργου. Πληροφορίες θέλουν, άλλωστε, παρότι έχει ολοκληρωθεί στην πρώτη φάση του –πριν δηλαδή από την άσκηση του δικαιώματος προαίρεσης– κανένας φορέας να μην αναλαμβάνει να το παραλάβει. Λόγω των προβλημάτων του ΟΠΕΚΕΠΕ το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης φέρεται να έχει στραφεί στον ΕΛΓΟ Δήμητρα για να κάνει την παραλαβή, όμως ο τελευταίος οργανισμός… σφυρίζει αδιάφορα. Κι αυτό γιατί, σύμφωνα με τις ίδιες πληροφορίες, κανείς δεν θέλει να πάρει την ευθύνη για ένα τόσο πολύπλοκο έργο που, όπως αναφέρουν χαρακτηριστικά, «δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι θα είναι πρακτικά βιώσιμο», ενώ και τα κόστη συντήρησής του χαρακτηρίζονται «υπέρογκα».
Η Neuropublic ως γνωστόν είναι η εταιρεία που από το 2009 υποστηρίζει ως τεχνικός σύμβουλος το σύστημα των επιδοτήσεων του ΟΠΕΚΕΠΕ. Τόσο η Neuropublic όσο και η Gaia Επιχειρείν (ο φορέας διαμεσολάβησης της διαδικασίας των αιτήσεων την οποία ελέγχουν μετοχικά η Neuropublic και η Τράπεζα Πειραιώς) έχουν μπει στο μικροσκόπιο της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας. Είναι ενδεικτικό ότι στο διαβιβαστικό με το οποίο απέστειλε στη Βουλή τη δικογραφία για τον ΟΠΕΚΕΠΕ η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία κάνει λόγο για «σοβαρές ενδείξεις μεγάλης κλίμακας σχεδίου» και ότι «αιτιάσεις για τη συμμετοχή υπαλλήλων του Τεχνικού Συμβούλου του ΟΠΕΚΕΠΕ (σ.σ: κυρίως η Neuropublic) και της ΓΑΙΑ ΕΠΙΧΕΙΡΕΙΝ, βρίσκονται επίσης υπό διερεύνηση». Αναφέρει μάλιστα: «Από την αξιολόγηση των αποδείξεων που συγκεντρώθηκαν δια της νόμιμης επισύνδεσης των επικοινωνιών στο πλαίσιο δύο διαφορετικών ερευνών προέκυψαν ενδείξεις για την πιθανότητα υπάλληλοι του ΟΠΕΚΕΠΕ και του Τεχνικού Συμβούλου να παρενέβαιναν στη βάση δεδομένων και να παραποιούσαν τα στοιχεία».
Το ιστορικό του έργου
Το έργο του ψηφιακού μετασχηματισμού του γεωργικού τομέα, που συγχρηματοδοτείται από την ΕΕ, έχει περάσει από σαράντα κύματα, πάντα όμως με την υπογραφή της εταιρείας Neuropublic.
Ξεκινώντας –κατά πληροφορίες– από μπάτζετ της τάξης των 6-9 εκατ. ευρώ, ανατέθηκε το 2019 επί ΣΥΡΙΖΑ, κατόπιν διαγωνισμού, στην ένωση εταιρειών Neuropublic, Intrasoft International και OTE αντί 25 εκατ. ευρώ (31 εκατ. ευρώ ΦΠΑ συμπεριλαμβανομένου). Επειτα από προσφυγή της Νέας ΠΑΣΕΓΕΣ στο Ελεγκτικό Συνέδριο, το τελευταίο διαπίστωσε παρατυπίες στη διενέργεια του διαγωνισμού, με αποτέλεσμα το έργο να καταπέσει.
Η ΝΔ το επανέφερε. Στις 30 Αυγούστου 2022 επαναπροκηρύχθηκε από την Κοινωνία της Πληροφορίας (όπως και το 2019), αλλά με αυξημένο προϋπολογισμό 44.338.125 ευρώ (54.979.275 ευρώ με ΦΠΑ). Σε αντίθεση με τον προηγούμενο διαγωνισμό, που προέβλεπε 6.500 μετεωρολογικούς σταθμούς και τριετή εγγύηση 6 εκατ. ευρώ εντός μπάτζετ, η νέα –ακριβότερη λόγω δικαιώματος προαίρεσης– προκήρυξη προέβλεπε την εγκατάσταση 3.050 σταθμών και εγγύηση ενός έτους.
Το έργο ανέλαβε τελικά αντί 33.702.157 ευρώ η ένωση εταιρειών Neuropublic, ΟΤΕ και Σκαρμούτσος (ατομική επιχείρηση που προσφέρει υπηρεσίες γραφιστικής). Με την άσκηση του δικαιώματος προαίρεσης στα 50.389.767 ευρώ, στο δίκτυο θα προστεθούν ακόμη 1.800 σταθμοί.
«Θα έφταναν €5 εκατ.»
Το Documento απευθύνθηκε στον ομότιμο καθηγητή του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών Νικόλαο Συγριμή, ο οποίος είχε αρθρογραφήσει σχετικά με το έργο της Neuropublic το 2019. Επίσης είναι ο επιστήμονας που το 1987 είχε προτείνει έργο ευφυούς γεωργίας στην ΕΜΥ με κόστος, όπως αναφέρει, με βάση τις τότε τεχνολογικές προδιαγραφές, στα 100 εκατ. δραχμές.
Οπως μας είπε «το έργο του δικτύου των σταθμών μπορούσε κάλλιστα να ολοκληρωθεί με 5 εκατ. ευρώ. Οι κλιματικές ζώνες της χώρας είναι περίπου 550. Για ποιον λόγο εντάσσουμε έναν απαράδεκτο αριθμό 3.050 μετεωρολογικών σταθμών (και με πρόσφατη προσαύξηση άλλους 1.800 σταθμούς); Μήπως δουλεύει το μονοπώλιο για να φτάσουμε τους ακυρωμένους 6.000 σταθμούς του 2019;».
Κατά τον ίδιο, θα μπορούσαν να έχουν προδιαγραφεί 550 σταθμοί «με 4.000 ευρώ ο σταθμός και μάλιστα με στρατιωτικές προδιαγραφές. Και τα άλλα 2,8 εκατ. για εγκατάσταση και επικοινωνίες και μία βάση δεδομένων στο cloud, μέχρι να αποκτήσει η χώρα βάση δεδομένων. Τα εξοικονομούμενα 40 εκατομμύρια θα μπορούσαν να αποδοθούν στους αγρότες μαζί με άλλους πόρους του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης, για να διαλέγουν το δικό τους σύστημα ευφυΐας και έτσι να δημιουργήσουν μια υγιή αγορά ευφυούς και εξελισσόμενης τεχνολογίας». Αντίθετα, επισημαίνει, η προκήρυξη του διαγωνισμού για το έργο –το ανέλαβε η ένωση υπό τη Neuropublic– έχει «σοβαρές ατέλειες που οδηγούν σε εξάρτηση του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης από τον πρώτο μειοδότη».
Ο Ν. Συγριμής επισημαίνει ακόμη ότι «είναι τελείως αδικαιολόγητη η προσθήκη και εδαφικών αισθητήρων» στους σταθμούς αυτούς, «διότι και είναι γενικά μικρής ζωής, αλλά και οι εδαφικές ζώνες αλλάζουν από αγρό σε αγρό και εντός αγρού!». Θεωρεί ότι «δεν πρέπει να γίνει οριστική παραλαβή του έργου διότι οι επιστήμονες που θα παραλάβουν θα αντιμετωπίσουν ερωτήματα, έπειτα από συχνές βλάβες, για παραλαβή χωρίς πιστοποίηση με στρατιωτικές προδιαγραφές (10G, -30C, +80C)».
Κοιτάζοντας το έργο που ανέλαβε η ένωση Neuropublic – OTE – Σκαρμούτσος διαπιστώνει κάποιος ότι τουλάχιστον στα προβλεπόμενα της αρχικής σύμβασης, δηλαδή τους 3.050 σταθμούς, μόνο οι 50 εξ αυτών ορίζονται ως «Αγρομετεωρολογικοί Σταθμοί Συλλογής Δεδομένων αναφοράς». Σύμφωνα με ανθρώπους που γνωρίζουν το αντικείμενο, για τους 50 σταθμούς προβλέπονται «διεθνώς αναγνωρισμένα όργανα μέτρησης». Αντίθετα οι υπόλοιποι 3.000 σταθμοί, που χαρακτηρίζονται ως «υποστηρικτικοί σταθμοί συλλογής δεδομένων», είναι εξοπλισμένοι με αισθητήρες της ίδιας της Neuropublic, που, όπως αναφέρουν οι ίδιοι άνθρωποι, «δεν είναι η βασική ειδικότητά της».
«Θα περίμενε κανείς σε ένα τέτοιο μεγάλο εγχείρημα, που δεν αφορά μόνο τους αγρότες (σ.σ.: αφού τα δεδομένα θα παρέχονται και σε ερευνητές) αλλά και την παρακολούθηση του καιρού, να υπάρχει μία συνεννόηση με τους υπάρχοντες φορείς, οι οποίοι ήδη λειτουργούν εκτεταμένα δίκτυα σταθμών» δήλωσε στο Documento ο Κώστας Λαγουβάρδος, διευθυντής Ερευνών του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών, το οποίο διαθέτει ένα δίκτυο 580 μετεωρολογικών σταθμών πανελλαδικά. Οπως όμως βεβαιώνει, μέχρι σήμερα δεν υπήρξε προς το Εθνικό Αστεροσκοπείο κάποιο αίτημα συνεργασίας.
Σχετικά με το έργο της ευφυούς γεωργίας, ο Κ. Λαγουβάρδος σχολιάζει: «Το πλήθος των σταθμών μάς “τρομάζει” γιατί από την εμπειρία που έχουμε τα τελευταία δεκαπέντε χρόνια η συντήρηση απαιτεί πολύ μεγάλη προσπάθεια και πόρους για τη σωστή παρακολούθηση της ορθής λειτουργίας και συντήρησης των οργάνων». Ο ίδιος αναφέρει ότι η συντήρηση του δικτύου του Εθνικού Αστεροσκοπείου κοστίζει περί τις 130.000140.000 ευρώ τον χρόνο. Και αναλογικά η συντήρηση 3.050 σταθμών (χωρίς δηλαδή να υπολογιστούν οι επιπλέον 1.800) ακόμη και σε οικονομία κλίμακας θα ανέρχεται τουλάχιστον σε 500.000-1 εκατ. ευρώ ετησίως.
Η απαξίωση της ΕΜΥ
Το Documento απευθύνθηκε στην ΕΜΥ, τον καθ’ ύλην αρμόδιο κρατικό φορέα που, όπως μας ενημέρωσε, διατηρεί έντεκα γεωργικούς σταθμούς που χρονολογούνται από το 1956 ως το 1980! Χαρακτηριστικό τής σε βάθος χρόνου απαξίωσης της κρατικής υπηρεσίας είναι ότι την ώρα που προϋπολογίζεται έργο 50 εκατ. ευρώ για την ευφυή γεωργία, συνολικά (για όλες τις ανάγκες της Εθνικής Μετεωρολογικής Υπηρεσίας) από τον Ιανουάριο του 2020 ως τον Απρίλιο του 2025 η χρηματοδότηση που έλαβε η αρμόδια κρατική υπηρεσία, όπως μας απάντησε το υπουργείο Εθνικής Αμυνας όπου υπάγεται η ΕΜΥ, «ανέρχεται στο ποσόν των 722.000 ευρώ». Επιπλέον, «δεν τέθηκε ζήτημα συμμετοχής της ΕΜΥ» στο έργο «Γεωργία με ευφυΐα».
«Οποιοσδήποτε φορέας αναλάβει ένα τέτοιο έργο θα πρέπει να το κάνει με τη συμμετοχή των αγροτών και υπό την επίβλεψη των μεγαλύτερων πανεπιστημίων» λέει από την πλευρά του ο Κώστας Τζαβάρας, αντιπρόεδρος της Ενωσης Αγροτικών και Δασικών Συνεταιρισμών Εύβοιας, πρώην μέλος της Νέας ΠΑΣΕΓΕΣ και αγρότης με 4.000 καρυδιές και φιστικιές και 60 στρέμματα καλλιέργειας πατάτας στην περιοχή της Χαλκίδας. «Τα στοιχεία του μικροκλίματος μίας περιοχής είναι κομμάτι της περιουσιακής αυτοτέλειας των κατοίκων της».
Η απάντηση της Neuropublic
Η εταιρεία Neuropublic δήλωσε στο Documento ότι «όπως ισχύει σε όλες τις δημόσιες συμβάσεις, το δικαίωμα προαίρεσης ασκείται μονομερώς από την Αναθέτουσα Αρχή και η Ανάδοχος Ενωση υποχρεούται να υλοποιήσει το αντικείμενο που ζητείται. Σύμφωνα με τη σχετική αναφορά της σύμβασης πάντως, το αντικείμενο της προαίρεσης στοχεύει στην κάλυψη του 100% της καλλιεργήσιμης έκτασης της Ελλάδας». Ανέφερε ακόμη πως έχει υποβάλει όλα τα παραδοτέα της σύμβασης εντός χρονοδιαγράμματος (το έργο στο σύνολό του ολοκληρώνεται τον Απρίλιο του 2026 ) και «η δημόσια διάθεση των δεδομένων και υπηρεσιών αποτελεί αποκλειστική αρμοδιότητα του κυρίου του έργου».
Τα δύο προγράμματα και η σύμβαση με την Πειραιώς
Η Neuropublic με την ευφυή γεωργία αναπτύσσει ακόμη ένα μονοπώλιο. «Επιβάλλει» ουσιαστικά το δικό της πρόγραμμα ευφυΐας, το gaia sense, ώστε να λειτουργεί μελλοντικά ο ψηφιακός μετασχηματισμός της χώρας. Η εταιρεία είχε δημιουργήσει το gaia sense στο πλαίσιο του παλαιότερου ευρωπαϊκού προγράμματος «Life» (το διάστημα 2018-2022 και με ευρωπαϊκή συνεισφορά 1.751.574 ευρώ), στο οποίο συμμετείχαν το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο και η Gaia Επιχειρείν. Η εφαρμογή που ανέπτυξαν διαφημιζόταν ως «καινοτόμο εργαλείο ανάπτυξης της ψηφιακής αγροτικής συμβουλευτικής» και «με πιστοποίηση από τον ΟΠΕΚΕΠΕ», παρότι ο οργανισμός δεν χορηγεί πιστοποιήσεις. Ωστόσο χρησιμοποιήθηκε στο πλαίσιο των «οικολογικών σχημάτων», δηλαδή των προγραμμάτων πράσινης χρηματοδότησης από τον ΟΠΕΚΕΠΕ, με εγκύκλιο που υπέγραφε ο τότε πρόεδρος Ευάγγελος Σημανδράκος. Για να ολοκληρώσει την επένδυση gaiasense HUB, για «την επέκταση της παραγωγής τηλεμετρικών αγρομετεωρολογικών σταθμών του συστήματος ευφυούς γεωργίας gaiasense», έλαβε επίσης, σύμφωνα με ασφαλείς πληροφορίες, δάνειο από την Τράπεζα Πειραιώς (μέτοχο στην Gaia Επιχειρείν) με όρο να διασφαλίσει μελλοντικά την αγορά συγκεκριμένου αριθμού της εφαρμογής από τους αγρότες. Το Documento ζήτησε από την εταιρεία να επιβεβαιώσει ή να διαψεύσει. Η Neuropublic απάντησε: «Ολες οι πληροφορίες που οφείλει η εταιρεία να δημοσιεύσει σύμφωνα με τον νόμο έχουν ήδη δημοσιευτεί και αναρτηθεί και σε κάθε περίπτωση η εταιρεία παρέχει πλήρη εταιρική ενημέρωση η οποία δεν εμπίπτει σε θέματα επιχειρηματικού απορρήτου».
Πηγή: Documento
Στήνουν «βοσκοτόπια» και με τους μετεωρολογικούς σταθμούς
