Οι προκλήσεις του 2025 στο χώρο του γάλακτος
Άρθρο Του Δρ. Χρήστου Αποστολόπουλου, προέδρου ΔΣ, ΣΕΒΓΑΠ
Μια μεγάλη πρόκληση, η οποία δεν έχει αρχή και τέλος, είναι το κόστος του γάλακτος το οποίο εξ ορισμού εξαρτάται κατά τουλάχιστον 60% από τις ζωοτροφές (οι περισσότερες των οποίων στη χώρα μας είναι εισαγόμενες) και σε μεγάλο βαθμό από την ενέργεια. Οι συχνές διακυμάνσεις αυτών των δυο συντελεστών κόστους τους δημιουργούν ένα εγγενές πρόβλημα στην ανταγωνιστικότητα των προϊόντων.
Τους τελευταίους μήνες, για 1η φορά στα χρονικά, η τιμή του ελληνικού γάλακτος στην φάρμα έχει ξεπεράσει κατά πολύ τη μέση τιμή αυτής της ΕΕ δημιουργώντας ένα εγγενές ανταγωνιστικό μειονέκτημα στα παραγόμενα εξ αυτού προϊόντα. Παρά τις πολλές αντιδράσεις για τη λήψη περιβαλλοντικών δράσεων για την μείωση του ανθρακικού αποτυπώματος, οι ευρωπαϊκοί στόχοι παραμένουν για μείωση κατά 55% στο αποτύπωμα του παραγομένου γάλακτος μέχρι το 2030 όπου πάνω από τα ¾ αυτού δημιουργείται στην κτηνοτροφική μονάδα.
Στο κόστος αυτό έρχονται πια να προστεθούν και δράσεις για την πλήρη ανακυκλωσιμότητα των συσκευασιών μέχρι το 2030, και όλα αυτά όταν ταυτόχρονα η αγοραστική δύναμη του καταναλωτή έχει αρνητικό πρόσημο. Η αυξητική τάση των φυτικών ροφημάτων/υποκατάστατων, παρότι οι ρυθμοί αύξησης έχουν μειωθεί το 2025, παραμένουν μια απειλή για τον γαλακτοκομικό κλάδο ιδιαίτερα μάλιστα όσο η ταυτότητα τους θα στηρίζεται σε πολύ λανθασμένα στοιχεία τόσο όσον αφορά τη διατροφική τους αξία όσο και το περιβαλλοντικό τους αποτύπωμα. Είναι απαραίτητο να πάψουν οι εδώ και χρόνια παράνομες επικοινωνίες τους (δυστυχώς με την ανεξήγητη ανοχή/ αδιαφορία των αρχών) όπου γίνεται κατά κόρον χρήση γαλ/κων όρων στην ονομασία τους. Ταυτόχρονα, θα πρέπει επιτέλους να πάψει το ανθρακικό αποτύπωμα να εκφράζεται ανά μονάδα βάρους του τροφίμου αλλά ανά μονάδα βάρους των θρεπτικών του συστατικών (π.χ. πρωτεΐνης).
Έτσι θα αποκαλυφθεί η αλήθεια όπου η πραγματική εικόνα είναι ακριβώς αντίθετη από τη λανθασμένη εντύπωση που έχει σχηματίσει σήμερα ο καταναλωτής για τα φυτικά υποκατάστατα. Τα προϊόντα αυτά έχουν σαφώς θέση στην αγορά αλλά όχι με την πλασματική εικόνα που έχει δημιουργηθεί και συνεχίζεται να καλλιεργείται γι’ αυτά. Η μείωση του κόστους παραγωγής χωρίς επίδραση στην ασφάλεια και την ποιότητα είναι μια προσπάθεια που οι περισσότεροι θεωρούν ότι την έχουν εξαντλήσει. Σήμερα όμως με την ψηφιοποίηση και την τεχνητή νοημοσύνη τα περιθώρια αυτά έχουν επεκταθεί σημαντικά τόσο στη δευτερογενή όσο και στην πρωτογενή παραγωγή.
Έξυπνα συστήματα που διαβλέπουν/προλαμβάνουν προβλήματα κατά την παραγωγική διαδικασία (και δεν τα διαπιστώνουν εκ των υστέρων) ή βελτιστοποιούν διαδικασίες , μειώνοντας χρόνους, υλικά, εργατοώρες κ.α. έχουν ήδη εφαρμοστεί με επιτυχία αλλά η
επέκταση τους έχει πολλά περιθώρια. Η ανάπτυξη του κλάδου του γάλακτος και των γαλ/κων προϊόντων αναμφισβήτητα στηρίζεται μόνο στις εξαγωγές καθόσον η εγχώρια αγορά δεν έχει περιθώρια σημαντικής ανάπτυξης. Τα προϊόντα μας όμως ποτέ δεν θα μπορέσουν να στηρίξουν την ανταγωνιστικότητα τους στην τιμή παρά μόνο στην ποιότητα και τη μοναδικότητά τους.
Αυτό το έχουμε ήδη επιτύχει σε δυο τουλάχιστον βασικά εθνικά μας προϊόντα: Τη φέτα και το ελληνικό γιαούρτι, τα οποία εξάγονται σε πάρα πολλές αγορές του κόσμου.
Η φήμη και αξία τους είναι δεδομένη εξ ου και η συνεχής αύξηση που παρατηρείται στις εξαγωγές μας τα τελευταία χρόνια παρά τις δυσκολίες που αντιμετώπισε ο κλάδος. Ο μοναδικός και μέγιστος εχθρός τους είναι η κακή απομίμηση και η χείριστη αντιγραφή τους συνδυασμένα με την παράνομη χρήση (έμμεσα η άμεσα) της μοναδικής τους ονομασίας.
Ο ΣΕΒΓΑΠ όσον αφορά τη φέτα έχει προσφύγει τόσο στους τοπικούς οργανισμούς πνευματικής ιδιοκτησίας αλλά και στα δικαστήρια κερδίζοντας μέχρι τώρα όλες τις υποθέσεις. Όμως αυτός ο αγώνας είναι συνεχής καθόσον οι πράξεις καπήλευσης των μοναδικών της δικαιωμάτων συνεχίζονται από πολλούς υποψηφίους εξαπατητές γιατί είναι αστείρευτοι στον αριθμό και
γιατί οι τοπικές αρχές του εξωτερικού αδιαφορούν (αν όχι κάνουν τα στραβά μάτια) σε τέτοιες ενέργειες. Στο ελληνικό γιαούρτι τα πράγματα είναι πολύ πιο άσχημα και ταυτόχρονα πιο σημαντικά καθότι σε μέγεθος αγοράς είναι πολλαπλάσιο της φέτας και γιατί τα ξένα συμφέροντα είναι πραγματικά τεραστία. Γι’αυτό ο ΣΕΒΓΑΠ έχει δρομολογήσει ενέργειες προστασίας της μοναδικότητάς του με την εμπλοκή της ΕΕ
