Ως καθ’ ύλην αρμόδιοι γεωτεχνικοί και ευαίσθητοι πολίτες, αρεσκόμαστε σε αφιερώσεις
που τιμούν τα δάση και κατ’ επέκταση τους ανθρώπους που τα υπηρετούν. Αφιερώνουμε
ημερίδες και ορθά πράττουμε, ώστε να προβάλουμε την αξία τους, γνωρίζοντας ότι τα
δάση είναι το τελευταίο φυσικό στήριγμα της υγείας του πλανήτη και των ανθρώπων,
όπως τονίζει και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας & Τροφίμων του ΟΗΕ.
Ο επιστημονικός λόγος όμως δεν φαίνεται να συγκινεί εύκολα εκείνους που διαχειρίζονται
τις τύχες του κόσμου και αυτό αποδεικνύεται και από την αποτυχία ενιαίας αντίληψης στη διαχείριση των φυσικών πόρων. Όταν επίσης η ανθρωπότητα μαστίζεται από πολέμους και το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού βρίσκεται κάτω από το όριο της φτώχιας, τα ενδιαφέροντα στρέφονται στην επιβίωση και ο σεβασμός της φύσης δευτερεύει. Με φόντο τα μείζονα πολεμικά τραγικά γεγονότα και του διχασμούς, στις πανδημίες που όπως φαίνεται δεν θα μας εγκαταλείψουν εύκολα, ο λόγος για την προστασία των δασών υποβαθμίζεται εξ αντικειμένου.
Αντίθετα ο συναισθηματικός λόγος βρίσκει απήχηση και ανατρέχουμε, εν προκειμένω, σε
κυρίαρχες ουμανιστικές ιδέες που εκφράστηκαν από ευαίσθητους συγγραφείς, υπηρέτες
των παγκόσμιων αξιών.
Θεωρήσαμε λοιπόν ότι για τα δάση καλό θα ήταν να ακουστούν λυρικότερες φωνές
ποιητών και συγγραφέων, τιμώντας ταυτόχρονα και την παγκόσμια ημέρα ποίησης που
συμπίπτει με εκείνη των δασών. Σταχυολογήσαμε μερικά ποιήματα, που φυσικά δεν
εξαντλούν έναν μακρύτερο κατάλογο, που εξ αντικειμένου μας διαφεύγει, πονήματα και
γραπτά αποσπάσματα ανθρώπων, που η ευαισθησία τους για τη φύση είναι
αναμφισβήτητη.
Ο πιο τρανός καημός – Κωστής Παλαμάς
Την ώρα την υπέρτατη που θε να σβει το φώς μου
Ένας θα είναι εμένα ο πιο τρανός καημός μου
Δεν θα ‘ναι οι κούφιοι λογισμοί, οι αδικιές του κόσμου,
Θα ‘ναι πως δεν δυνήθηκα με εσέ να ζήσω πλάση
Πράσινη πάνω στα βουνά, σε αγριόδεντρα στα δάση
Θα’ ναι πως δεν σε χάρηκα σκυφτός μες τα βιβλία
Ω φύση, ολάκερη ζωή κι ολάκερη σοφία.
Τὸ δάσος – Μιλτιάδης Μαλακάσης 1895
Τὸ δάσος ποὺ λαχτάριζες
ὥσπου νὰ τὸ περάσεις,
τώρα νὰ τὸ ξεχάσεις
διαβάτη ἀποσπερνέ.Μιὰ αὐγινή, τὸ κούρσεψαν
ἀνίδρωτοι λοτόμοι,
κι ἐκεῖ εἶναι τώρα δρόμοι
διαβάτη ἀποσπερνέ.
Τὸ τρίσβαθο ἀναστέναγμα
ποὺ ἄγγιζε τὴν καρδιά σου
κι ἔσπαε τὰ γόνατά σου
δὲ θὰ τ ̓ ἀκούσεις πιά,
τὸ πήρανε στὰ διάπλατα
περίτρομα φτερά τους
καὶ τό ̔καμαν λαλιά τους
τὰ νύχτια τὰ πουλιά.
Καὶ κάτι ποὺ βραχνόκραζε
μὲ μιὰ φωνὴ ἀνθρώπου,
στὸ ἡμέρωμα τοῦ τόπου
βουβάθηκε κι αὐτό.
Τὸ σιγαλὸ τραγούδισμα
ποὺ σ ̓ ἔσερνε διαβάτη
σὲ μαγικὸ παλάτι
δίχως ἐλπίδα αὐγῆς,
τὸ πήρανε -γιὰ κοίταξε-
στερνὴ ἀνατριχίλα
τὰ πεθαμένα φύλλα
ποὺ ἀπόμειναν στὴ γῆς.
Κι ἡ ἅρπα μὲ τὸν ἦχο της
ποὺ σὲ γλυκομεθοῦσε
μὰ κρύφια σοῦ χτυποῦσε
θανάτου μουσική,
χάθηκε μὲ τὴν ἄγγιχτη
ποὺ τὴν κρατοῦσε κόρη,
στὰ πέλαγα, στὰ ὅρη,
νὰ μὴν ξανακουστεῖ.
Τὸ δάσος ποὺ λαχτάριζες
ὥσπου νὰ τὸ περάσεις,
τώρα νὰ τὸ ξεχάσεις
διαβάτη ἀποσπερνέ,
γεννήκαν νεκροκρέβατα
τ ̓ ἄγρια δεντρά του τώρα
καὶ θὰ τὰ βρεῖς στὴ χώρα
διαβάτη ἀποσπερνέ.
«Tο δάσος» Μαρία Πολυδούρη
Τὸ Δάσος, κοίτα, ἀπόγυρε
στῆς Νύχτας τὴν ἀγκάλη.
Μύρο ἀποπνέει μεθυστικό,
στενάζει μὲ τὸ ἀηδόνι.
Τὸ φεγγαράκι πάνω του
περίεργο προβάλλεικαὶ στὸν καθρέφτη τοῦ ρυακιοῦ
τὰ μάγια του ξαπλώνει.
Στο δάσος (Μυρτιώτισσα, Από τη συλλογή, Τα δώρα της Αγάπης)
Σαν μέσα απ ̓ άυλο ποτιστήρι,
κάτω απ ̓ το δέντρο που έχω γείρει,
των αρωμάτων ρέει το σμάρι,
φλισκούνι, ρίγανη, θυμάρι!
Ό,τι έχει ο Θεός ξέγνοιαστο πλάσει
γύρω απ ̓ το δάσο έχει κουρνιάσει,
πουλιά στα δέντρα, αρνιά στις στάνες,
και στα τσαντίρια οι ατσιγγάνες.
Θροούν τα πεύκα, αχούν οι γρύλοι,
ξυπνούν στη μνήμη μου όλοι οι θρύλοι.
Να ̓ρχόταν λέει και να με κάνει
ο δράκος, λεύκα είτε πλατάνι,
μια ρίζα να ̓μαι εδώ στο χώμα,
και μήτε μάτια, μήτε στόμα!
Το αίμα αυτό που τρέχει εντός μου
και που με καίει σα να ̓ν ̓οχτρός μου,
να ̓ρχονταν λέει ξωθιές πιλάλα,
να μου το πιουν στάλα τη στάλα,
και να χυθεί η ψυχή καθάρια,
σαν τα νερά, σαν τα χορτάρια!
…Στα μυριοκέντητα κιλίμια
του δάσου, εγώ ̓μαι η μόνη ασκήμια,
και κάτι νόθο, κάτι ξένο
μες στο βασίλειο το παρθένο…
Ἄνθη τῆς πέτρας – Γιώργος Σεφέρης
Ἄνθη τῆς πέτρας μπροστὰ στὴν πράσινη θάλασσα
μὲ φλέβες ποὺ μοῦ θύμιζαν ἄλλες ἀγάπες
γυαλίζοντας στ ̓ ἀργὸ ψιχάλισμα,
ἄνθη τῆς πέτρας φυσιογνωμίες
ποὺ ἦρθαν ὅταν κανένας δὲ μιλοῦσε καὶ μοῦ μίλησαν
ποὺ μ ̓ ἄφησαν νὰ τὶς ἀγγίξω ὕστερ ̓ ἀπ ̓ τὴ σιωπὴ
μέσα σε πεῦκα σὲ πικροδάφνες καὶ σὲ πλατάνια
Επί ασπαλάθων – Γιώργος Σεφέρης (31 τοῦ Μάρτη 1971)
Ἦταν ὡραῖο τὸ Σούνιο τὴ μέρα ἐκείνη τοῦ Εὐαγγελισμοῦ.
πάλι μὲ τὴν ἄνοιξη.
Λιγοστὰ πράσινα φύλλα γύρω στὶς σκουριασμένες πέτρες
τὸ κόκκινο χῶμα καὶ οἱ ἀσπάλαθοι
δείχνοντας ἕτοιμα τὰ μεγάλα τους βελόνια
καὶ τοὺς κίτρινους ἀνθούς.
Ἀπόμερα οἱ ἀρχαῖες κολόνες, χορδὲς μιᾶς ἅρπας ποὺ ἀντηχοῦν
ἀκόμη…
Γαλήνη
-Τί μπορεῖ νὰ μοῦ θύμισε τὸν Ἀρδιαῖο ἐκεῖνον;
Μιὰ λέξη στὸν Πλάτωνα θαρρῶ, χαμένη στοῦ μυαλοῦ
τ ̓ αὐλάκια.
Τ ̓ ὄνομα τοῦ κίτρινου θάμνουδὲν ἄλλαξε ἀπὸ κείνους τοὺς καιρούς.
Τὸ βράδυ βρῆκα τὴν περικοπή:
«τὸν ἔδεσαν χειροπόδαρα» μᾶς λέει
«τὸν ἔριξαν χάμω καὶ τὸν ἔγδαραν
τὸν ἔσυραν παράμερα τὸν καταξέσκισαν
ἀπάνω στοὺς ἀγκαθεροὺς ἀσπάλαθους
καὶ πῆγαν καὶ τὸν πέταξαν στὸν Τάρταρο κουρέλι».
Ἔτσι στὸν κάτω κόσμο πλέρωνε τὰ κρίματά του
Ὁ Παμφύλιος ὁ Ἀρδιαῖος ὁ πανάθλιος Τύραννος
Επιφάνεια 1931 (απόσπασμα)
….Κράτησα τὴ ζωή μου, κράτησα τὴ ζωή μου ταξιδεύοντας
ἀνάμεσα στὰ κίτρινα δέντρα κατὰ τὸ πλάγιασμα τῆς βροχῆς
σὲ σιωπηλὲς πλαγιὲς φορτωμένες μὲ τὰ φύλλα τῆς ὀξιᾶς,….
Χαλίλ Γκιλμπράν (Λιβανέζος ποιητής)
Τα δένδρα είναι ποιήματα, που γράφει η γη προς τον ουρανό.
Τέλος, θεωρήσαμε καλό να παραθέσουμε τμήματα μικρού αφηγήματος του μεγάλου μας Παπαδιαμάντη, σε μια γλώσσα λόγια που οι παλιότεροι εξ ημών είμαστε εξοικειωμένοι.
Ενδεχόμενα να κουράζει νεότερους αναγνώστες αλλά ο λυρισμός του είναι διάχυτος και ο σεβασμός στα ιερά κληροδοτήματα της φύσης διάπυρος.
Υπό την βασιλικήν δρυν
Του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη (αποσπάσματα)
Περιοδικό “Παναθήναια”, 1901
Όταν παιδίον διηρχόμην εκεί πλησίον, επί οναρίου οχούμενος, δια να υπάγω να
απολαύσω τας αγροτικάς μας πανηγύρεις, των ημερών του Πάσχα, του Αγίου Γεωργίου
και της Πρωτομαγιάς, ερρέμβαζον γλυκά μη χορταίνων να θαυμάζω περικαλλές δένδρον,
μεμονωμένον, πελώριον, μίαν βασιλικήν δρυν. Οποίον μεγαλείον είχεν! Οι κλάδοι της
χλωρόφαιοι, κατάμεστοι, κραταιοί· οι κλώνές της, γαμψοί ως η κατατομή του αετού, ούλοιως η χαίτη το υ λέοντος, προείχον αναδεδημένοι, εις βασιλικά στέμματα. Και ήτον εκείνη άνασσα του δρυμού, δέσποινα άγριας καλλονής, βασίλισσα της δρόσου…
Από τα φύλλα της εστάλαζε κι έρρεεν ολόγυρά της «μάννα ζωής, δρόσος γλυκασμού,
μέλι το εκ πέτρας». Έθαλπον οι ζωηφόροι οποί της έρωτα θείας ακμής, κι έπνεεν η
θεσπεσία φυλλάς της ίμερον τρυφής ακηράτου. Και η κορυφή της βαθύκομος ηγείρετο ως στέμμα παρθενικόν, διάδημα θείον.
Ησθανόμην άφατον συγκίνησιν να θεωρώ το μεγαλοπρεπές εκείνο δένδρον.
Εφάνταζεν εις το όμμα, έμελπεν εις το ούς, εψιθύριζεν εις την ψυχήν φθόγγους αρρήτου
γοητείας. Οι κλώνες, οι ράμνοι, το φύλλωμά της, εις του ανέμου την σείσιν, εφαίνοντο ως να ψάλλωσι μέλος ψαλμικόν, το «Ως εμεγαλύνθη». Μ ́ έθελγε, μ ́ εκήλει, μ ́ εκάλει εγγύς της. Επόθουν να πηδήσω από του υποζυγίου, να τρέξω πλησίον της, να την απολαύσω·
να περιπτυχθώ τον κορμόν της, όστις θα ήτον αγκάλιασμα δια πέντε παιδιά ως εμέ, και
να τον φιλήσω. Να προσπαθήσω ν ́ αναρριχηθώ εις το πελώριον στέλεχος, το αδρόν και
αμαυρόν, ν ́ αναβώ εις το σταύρωμα των κλάδων της, ν ́ ανέλθω εις τους κλώνας, να
υψωθώ εις τους ακρέμονας… Και αν δεν μ ́ εδέχετο, και αν μ ́ απέβαλλεν από το σώμα
της, και μ ́ έρριπτε κάτω, ας έπιπτον να κυλισθώ εις την χλόην της, να στεγασθώ υπό την σκιάν της, υπό τα αετώματα των κλώνων της, τα όμοια με στέμματα Δαυίδ θεολήπτου.
…….
Καθώς την είδα χαμηλότερον, δεξιόθεν, αρκετά μακράν, άφησα τον δρομίσκον εις τον
οποίον έτρεχα, και στραφείς προς δυσμάς ήρχισα να κατέρχομαι, μέσω των αγρών,
υπερπηδών αιμασιάς, χάνδακας, φραγμούς θάμνων και βάτων, σχίζων τας σάρκας μου,
αιμάσσων χείρας και πόδας… Τέλος έφθασα πλησίον της ποθητής νύμφης των δασών.
Ήμην κατάκοπος, κάθιδρος και πνευστιών. Άμα έφθασα, ερρίφθην επί της χλόης,
εκυλίσθην επάνω εις παπαρούνες και χαμολούλουδα. Αλλ ́ όμως ησθανόμην κρυφήνευτυχίαν, ονειρώδη απόλαυσιν. Ερρέμβαζον αναβλέπων εις τους κλώνάς της τους
κραταιούς, και ηνοιγόκλειον ηδυπαθώς τα χείλη εις την πνοήν της αύρας της, εις τον
θρουν των φύλλων της. Εκατοντάδες πουλιών ανεπαύοντο εις τους κλώνάς της, έμελπον
τρελά τραγούδια… Δρόσος, άρωμα και χαρμονή εθώπευον την ψυχήν μου….
Ήμην αποσταμένος, και δεν είχον κοιμηθεί καλά την νύκτα. Ο ύπνος μού έλειπεν. Εις
την σκιάν του πελωρίου δένδρου, εν μέσω των μηκώνων του των κατακοκκίνων, ο
Μορφεύς ήλθε και μ ́εβαυκάλησε, και μοι έδειξεν εικόνες, ως εις περίεργον παιδίον.
Μου εφάνη ότι το δένδρον –έσωζον καθ ́ύπνον την έννοιαν του δένδρου– μικρόν κατά
μικρόν μετέβαλλεν όψιν, είδος και μορφήν. Εις μίαν στιγμήν η ρίζα του μου εφάνη ως δύο
ωραίαι εύτορνοι κνήμαι, κολλημέναι η μία επάνω εις την άλλην, είτα κατ ́ολίγον
εξεκόλλησαν κι εχωρίσθησαν εις δύο· ο κορμός μού εφάνη ότι διεπλάσσετο και
εμορφούτο εις οσφύν, εις κοιλίαν και στέρνον, με δύο κόλπους γλαφυρούς, προέχοντας·
οι δύο παμμέγιστοι κλάδοι μού εφάνησαν ως δύο βραχίονες, χείρες ορεγόμεναι εις το
άπειρον, είτα κατερχόμεναι συγκαταβατικώς προς την γην, εφ ́ης εγώ εκείμην· και το
βαθύφαιον, αειθαλές φύλλωμα, μου εφάνη ως κόμη πλουσία κόρης, αναδεδημένη προς
τ ́ άνω, είτα λυομένη, κυματίζουσα, χαλαρουμένη προς τα κάτω.
Το πόρισμά μου, το εν ονείρω εξαχθέν, και εις λήρον εν είδει συλλογισμού
διατυπωθέν, υπήρξε τούτο: «Α! δεν είναι δένδρον, είναι κόρη· και τα δένδρα, όσα
βλέπομεν, είναι γυναίκες!»
Όταν μετ ́ολίγον εξύπνησα, ως συνέχειαν του ονείρου έσχον εν νώ την ανάμνησιν της
ιστορίας του τυφλού, τον οποίον ο Χριστός εθεράπευσε, καθώς είχον ακούσει τον
διδάσκαλόν μας εις την Ιεράν Ιστορίαν: «Καταρχάς μεν είδε τους ανθρώπους ως δένδρα·
δεύτερον δε τους είδε καθαρά…»
Πλην δεν εξύπνησα ακόμη, πριν ακούσω τι έλεγε το φάσμα· η κόρη – η δρυς, είχε
λάβει φωνήν και μοι έλεγεν:
-Ειπέ να μου φεισθούν, να μη με κόψουν….δια να μη κάμω ακουσίως κακόν. Δεν ειμ ́
εγώ νύμφη αθάνατος· θα ζήσω όσον αυτό το δένδρον…
……..
Δεν ενόησα τίποτε από το μαντικόν όνειρον. Αργότερα εδιδάχθην από εγχειρίδιον
Μυθολογίας ότι η Αμαδρυάς συναποθνήσκει με την δρυν, εν ή ευρίσκεται
ενσαρκωμένη…
Μετά πολλά έτη, όταν ξενιτευμένος από μακρού επέστρεψα εις το χωρίον μου, κι
επεσκέφθην τα τοπία εκείνα, τα προσκυνητάρια των παιδικών αναμνήσεων, δεν εύρον
πλέον ουδέ τον τόπον ένθα ήτο ποτε η Δρυς η Βασιλική, το πάγκαλον και μεγαλοπρεπές
δένδρον, η νύμφη η ανάσσουσα των δρυμώνων.
Μία γραία με την ρόκαν της, με δύο προβατίνας τας οποίας έβοσκεν εντός αγρού
πλησίον, ευρίσκετο εκεί, καθημένη έξωθεν της μικράς καλύβης της.
Όταν την ηρώτησα τι είχε γίνει το «Μεγάλο Δέντρο», το οποίον ήτον ένα καιρόν εκεί,
μοι απήντησεν:
-Ο σχωρεμένος ο Βαργένης το έκοψε…μα κι εκείνος δεν είχε κάμει νισάφι με το
τσεκούρι του· όλο θεόρατα δέντρα, τόσα σημαδιακά πράματα… Σαν το ́κοψε κι ύστερα,
δεν είδε χαΐρι και προκοπή. Αρρώστησε, και σε λίγες μέρες πέθανε… Το Μεγάλο Δέντρο
ήτον στοιχειωμένο.
Γεωτεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας – Παράρτημα Ανατολικής Στερεάς
