Η καλλιέργεια της ακτινιδιάς αναπτύχθηκε τα τελευταία 35 χρόνια με κέντρο το Ν. Πιερίας. Θεωρείται υποτροπικό είδος. Προβλήματα ανεπάρκειας σιδήρου εμφανίστηκαν στα πρώτα χρόνια εμφάνισης της καλλιέργειας. Είναι ευπαθής καλλιέργεια στις υψηλές θερμοκρασίες.
Για ιδανικό και ποιοτικό μέγεθος καρπού εκτός από το κομμάτι της ορθολογικής λίπανσης, εξίσου σημαντικό ζήτημα αποτελεί και η σωστή γονιμοποίηση. Οπότε κρίνεται απαραίτητη η επέμβαση μελισσών, συγκεκριμένα μία κυψέλη το στρέμμα. Από τα θρεπτικά στοιχεία το κάλιο θεωρείται το πρώτο κρίσιμο στοιχείο και ακολουθεί το ασβέστιο με ποσότητες αντίστοιχες του αζώτου και μετέπειτα το χλώριο και το θείο. Η σειρά σπουδαιότητας είναι η ακόλουθη: K>N>Ca>Cl>S>Mg>P>ιχνοστοιχεία. Η λίπανση της ακτινιδιάς χωρίζεται σε δύο περιόδους. Η πρώτη πριν την εγκατάσταση με ενσωμάτωση με όργωμα οργανικής ουσίας, φωσφορικών και καλιούχων λιπασμάτων. Απαραίτητη προυπόθεση αποτελεί η εδαφολογική ανάλυση πριν την εγκατάσταση του ακτιδεώνα. Η δεύτερη πραγματοποιείται μετά την εγκατάσταση σε ποσότητες όπου το Ν και το Κ δεν υπερβαίνουν τις συνιστώμενες. Ειδικά για τα νεαρά δέντρα, με υψηλά ποσοστά Ν και Κ κινδυνεύουν από χαμηλές θερμοκρασίες αλλά και από μυκητολογικές προσβολές. Όλα τα λιπάσματα μαζί και του Ν θα πρέπει να δίνονται κατά την έναρξη της έκπτυξης των οφθαλμών μέχρι και το άνοιγμα των περισσοτέρων ανθέων. Σε ακτιδεώνες μεγαλύτερους από τρία έτη, η λίπανση θα πρέπει να διασκορπίζεται σε ολόκληρη την επιφάνεια της καλλιέργειας. Στις φωτογραφίες απεικονίζονται τροφοπενίες των στοιχείων.
Ν/Άζωτο
Χρήση λιπασμάτων ανάλογα της οξύτητας του εδάφους. Για εδάφη με pH>7 και Ca>5% χρησιμοποιούνται λιπάσματα όξινα όπως η θειική αμωνία και η νιτρική. Ενδεικτικές τιμές είναι τα 15 με 50 κιλά/στρέμμα σε δύο δόσεις. Το 65% στο σκάσιμο των οφθαλμών και το υπόλοιπο τους μήνες Ιούνιο και Ιούλιο. Συμπτώματα ανεπάρκειας Ν εκδηλώνονται όταν το επίπεδο στα φύλλα πέσει κάτω του 1,5%. Η περίσσεια έχει επιπτώσεις στη συντηρησιμότητα των καρπών καθώς και στην ευπάθεια των δέντρων σε χαμηλές θερμοκρασίες. Υψηλά επίπεδα Ν συνεπάγεται χαμηλά επίπεδα βιταμίνης C.
P/Φώσφορος
Ενσωμάτωση με το όργωμα σε ένα ποσοστό, ανάλογα με την περιεκτικότητα του Ρ στο έδαφος με βάση την εδαφολογική ανάλυση. Προτιμάται η ενσωμάτωση του πριν τη φύτευση, γιατί μετέπειτα ο Ρ δεσμεύεται στα επιφανειακά στρώματα του εδάφους με αποτέλεσμα στο ύψος του ριζοστρώματος να φτάνουν μικρότερες ποσότητες προς πρόσληψη. Σύμπτωμα έλλειψης Ρ μπορεί να εμφανιστεί ως καθυστέρηση στην αύξηση με βλαστούς λεπτούς. Υψηλές τιμές Ρ στο έδαφος συνεπάγεται υψηλή δέσμευση σιδήρου και ψευδαργύρου. Έτσι η λίπανση με επιπλέον φωσφορικά λιπάσματα σε καλλιέργεια με ήδη συμπτώματα χλώρωσης σιδήρου συνεπάγεται επιδείνωση της χλώρωσης. Ο τύπος 0-20-0 φωσφορικού λιπάσματος προτιμάται σε όξινα και φτωχά σε ασβέστιο εδάφη. Σε μια ανεπτυγμένη φυτεία ακτινιδιάς συνίσταται 6κιλά/στρέμμα/έτος. Η χρήση μυκορίζων βοηθάει στην ανεπάρκεια φωσφόρου όπως και οι διαφυλλικοί ψεκασμοί με ειδικά σκευάσματα φωσφορικού καλίου.
Κ/Κάλιο
Η πιο συχνή τροφοπενία στην καλλιέργεια της ακτινιδιάς. Συμπτώματα έλλειψης εμφανίζονται μετά το άνοιγμα των βλαστοφόρων οφθαλμών ενώ μετέπειτα ως περιφερειακή χλώρωση στα φύλλα. Η συστροφή των άκρων του φύλλου προς τα επάνω σε συνθήκες με υψηλές θερμοκρασίες αποτελεί ένα ακόμη χαρακτηριστικό της έλλειψης. Μία ποσότητα καλιούχου λιπάσματος ενσωματώνεται πριν τη φύτευση. Ιδανικά λιπάσματα η χρήση θειικού καλίου καθώς και σύνθετα λιπάσματα άλλων τύπων. Σε άλλες χώρες πραγματοποιείται και η λίπανση με χλωριούχο κάλιο, αφού πραγματοποιηθεί εδαφολογική ανάλυση, όπου τόσο το χλώριο είναι απαραίτητο για τη θρέψη της καλλιέργειας όσο και η πρόσληψη αυτού του τύπου είναι καλύτερη από αυτή του θειικού από την καλλιέργεια. Για να μην υπάρξει ανταγωνισμός με το ασβέστιο και το μαγνήσιο, καλό θα ήταν η λίπανση να γίνεται σε δύο δόσεις, οι οποίες να απέχουν ένα μήνα η μία από την άλλη. Ενδεικτική ποσότητα αυτή των 30 με 40 κιλά ανά διετία.
Ca/Ασβέστιο
Είναι το τρίτο μετά το κάλιο στοιχείο απαραίτητο για την θρέψη της καλλιέργειας. Υπάρχει σε υψηλή περιεκτικότητα στο έδαφος και δημιουργεί τις χλωρώσεις σιδήρου. Το ασβέστιο είναι το κυριότερο στοιχείο συντηρησιμότητας των καρπών. Καρποί με χαμηλά ποσοστά ασβεστίου συνεπάγεται χαμηλή εμπορική αξία, καθώς μαλακώνουν γρήγορα και είναι και ευπαθείς σε διάφορες μυκητολογικές προσβολές. Αυστηρά χειμερινά κλαδέματα που ωθούν σε ισχυρή βλάστηση, στερούν τους καρπούς από αυτό το στοιχείο. Το αντίθετο συμβαίνει στα θερινά κλαδέματα που ωθούν το ασβέστιο στους καρπούς. Ισχυρή αζωτούχος λίπανση συνεπάγεται αύξηση της βλάστησης και μείωση της περιεκτικότητας σε ασβέστιο των καρπών. Το ίδιο συμβαίνει και με ισχυρή λίπανση με κάλιο ή μαγνήσιο. Η προσληψή του γίνεται μέσω του εδάφους με απλά φωσφορικά λιπάσματα της ασβεστούχου νιτρικής αμμωνίας και της νιτρικής ασβέστου καθώς και διαφυλλικά με χλωριούχο ασβέστιο που θα μπορούσε να περιορίσει το πρόβλημα της Alternaria.
Μαγγάνιο/Mn
Η αντιμετώπιση της έλλειψης μαγγανίου μπορεί να γίνει με διαφυλλικούς ψεκασμούς με θειικό μαγγάνιο εξουδετερωμένο με ασβέστη. Επίσης, μπορεί να γίνει με χειμερινό ψεκασμό με σκέτο θειικό μαγγάνιο, πριν τα κλαδέματα.
Βόριο/Β
Ανεπάρκεια βορίου παρατηρείται στα όξινα εδάφη και στα φτωχά σε οργανική ουσία. Το επίπεδό του μπορεί να πέσει όπως και αυτό του μαγγανίου απο τη χρήση οργανικού χηλικού σιδήρου. Η χρήση βοριούχων λιπασμάτων απαιτεί προσοχή για να μην εμφανιστεί τοξικότητα σε συγκέντρωση πάνω από την ιδανική. Μπορεί να γίνει και διαφυλλική εφαρμογή σε όλη τη βλαστική περίοδο. Ο φθινοπωρινός ψεκασμός με χρήση βόρακα είναι ο πιο ασφαλής και ο πιο οικονομικός. Εμφάνιση τοξικότητας είναι σπάνια, λόγω μη ορθολογικής χρήσης λιπάσματος ή μέσω άρδευσης με νερό σε υψηλή συγκέντρωση βορίου. Η αντιμετώπιση της τοξικότητας πραγματοποιείται με χρήση χλωριούχου ασβεστίου στο έδαφος. Στην πράξη γίνεται χρήση της νιτρικής ασβέστου στο έδαφος ενώ αντίδοτο μπορεί να είναι και το μαγγάνιο. Τέλος, υψηλά επίπεδα αζώτου αμβλήνουν τα συμπτώματα της τοξικότητας.
Σίδηρος/Fe
Η ανεπάρκεια ως χλώρωση είναι η πιο συχνή τροφοπενία. Πιο εμφανή σε εδάφη με μεγάλη περιεκτικότητα ασβεστίου με υψηλό pH. Μπορεί να εμφανιστεί όμως και σε εδάφη με χαμηλό από τη χρήση υψηλών ποσοτήτων φωσφόρου, η χρήση μεγάλων ποσοτήτων νιτρικών λιπασμάτων, ιδιαίτερα μετά την άνθηση, η χρήση κοπριάς όχι καλά χουμοποιημένης και η έντονη κατεργασία του εδάφους. Η αντιμετώπιση της χλώρωσης γίνεται με σκευάσματα οργανικών χηλικών ενώσεων σιδήρου του τύπου FeEDDHA. Η ανάμιξη δύο σκευασμάτων όπως του FeEDDHA και του FeEDTA ή του FeEDTA και FeSO4 ή FeEDDHA και FeSO4. Η χρήση των δύο παράλληλα σκευασμάτων επιμηκύνει τη διάρκεια δράσης τους καθώς ο ένας παράγοντας δανείζει σίδηρο στον άλλο και έτσι ανακυκλώνεται η δράση του. Η εφαρμογή του πάντα με νερό με ειδικούς εγχυτήρες μετά την έναρξη της βλάστησης πριν την άνθηση.
Ψευδάργυρος/Ζn
Δεν είναι σοβαρή τροφοπενία στην ακτινδιά και δεν εμφανίζεται συχνά. Αντιμετωπίζεται με χρήση θειικού ψευδάργυρου από το έδαφος σε εδάφη όξινα και ελαφράς μηχανικής σύστασης ή με διαφυλλικούς ψεκασμούς τη χειμερινή περίοδο πριν από τα κλαδεύματα με σκέτο θειικό ψευδάργυρο ή την άνοιξη με οργανικό ψευδάργυρο ή θειικό ψευδάργυρο εξουδετερωμένο με ασβέστη.
Χλώριο/Cl
Ανήκει στα μικροστοιχεία όμως χρησιμοποιείται σε μεγάλες ποσότητες. Δρα και κατά των ασθενειών καθώς η μεγάλη αντοχή της ακτινιδιάς σε μυκητολογικές και βακτηριακές προσβολές οφείλεται στην υψηλή περιεκτικότητά της σε χλώριο. Χρήση ως χλωριούχο κάλιο μετά από εδαφολογική ανάλυση και με έδαφος φτωχό σε άζωτο. Επίσης, με διαφυλλικούς ψεκασμούς με χλωριούχο ασβέστιο σε όλη τη διάρκεια της βλαστικής περιόδου.
Θείον/S
Προσλαμβάνεται μέσω λιπασμάτων όπως η θειική αμμωνία και το θειικό κάλιο, από μυκητοκτόνα και εντομοκτόνα αλλά και απο την ατμόσφαιρα λόγω της καύσης των πετρελαιοειδών αλλά και άλλων υλικών. Είναι το μόνο που προσλαμβάνεται μέσω του φυλλώματος από την ατμόσφαιρα ενώ η χρήση του στο έδαφος μειώνεται το pH.
Θρέψη/Λίπανση ακτινιδιάς–
∆. Στυλιανίδης, Θ. Σωτηρόπουλος, Α. Ισαακίδης
Ινστιτούτο Φυλλοβόλων ∆ένδρων (ΕΘ.Ι.ΑΓ.Ε.)