Μέσα σε πενήντα περίπου χρόνια, η Ηλεία έχασε πάνω από το 80% της καλλιέργειας της μαύρης κορινθιακής σταφίδας.Όλο και περισσότεροι παραγωγοί εγκαταλείπουν το άλλοτε προσοδοφόρο προϊόν
Ενώ ο τρύγος ολοκληρώνεται και σε λίγο θα ξεκινήσει η δεύτερη φάση συγκομιδής της ελάχιστης, πλέον, παραγωγής μαύρης κορινθιακής σταφίδας, οι σταφιδοπαραγωγοί της Ηλείας κρατούν την ανάσα τους, αναμένοντας την τιμή που θα κρίνει το φετινό τους εισόδημα. Η σκέψη τους, ωστόσο, είναι καρφωμένη σε μια πικρή αλήθεια: το τέλος εποχής της καλλιέργειας είναι ίσως πιο κοντά από ποτέ. Σε έναν τόπο που κάποτε έγραψε χρυσές σελίδες στην ιστορία του αγροτικού κινήματος με τη μαύρη κορινθιακή σταφίδα, η καλλιέργεια πεθαίνει σιωπηλά και άδοξα.
Το χρονικό της κατάρρευσης
Τα στοιχεία είναι συντριπτικά και αποκαλύπτουν μια τραγική συρρίκνωση: μέσα σε πενήντα περίπου χρόνια, η Ηλεία έχασε πάνω από το 80% της καλλιέργειάς της. Από τα 112.820 στρέμματα σταφίδας που καλλιεργούνταν το 1966, η έκταση έχει συρρικνωθεί σε μόλις 15.000 στρέμματα φέτος, κατ’ εκτίμηση. Μια επταπλάσια δηλαδή απώλεια, μια πραγματική αλλοτρίωση του άλλοτε κατάφυτου τοπίου της Ηλείας από σταφιδαμπέλους. Η παραγωγή ακολουθεί την ίδια καταστροφική πορεία, πέφτοντας από τους 18.600 τόνους του ’66 σε μόλις 3.000 τόνους κατ’ εκτίμηση φέτος, παρά τις βελτιωμένες καλλιεργητικές τεχνικές και τα τεχνικά μέσα που έχουν στη διάθεσή τους οι παραγωγοί.
Οι αιτίες είναι γνωστές και εγκληματικές: τα προγράμματα εκρίζωσης που έσπρωξαν τους παραγωγούς σε άλλες καλλιέργειες και η έλλειψη ευέλικτης εμπορικής στρατηγικής που άφησε το προϊόν απροστάτευτο, θεωρούνται τα σημαντικότερα. Εξίσου σοβαρό είναι και το πρόβλημα της αύξησης του καλλιεργητικού κόστους, που εξανεμίζει το τελικό κέρδος για τους παραγωγούς, εφόσον το κόστος είναι παραπάνω από τα έσοδα.
Η πικρή γεύση της αβεβαιότητας
Η καλλιέργεια έχει πλέον χάσει τη δυναμική της εξαιτίας της αστάθειας και της αβεβαιότητας, με τα σκαμπανεβάσματα της τιμής χρόνο με τον χρόνο να αποτελούν πονοκέφαλο για τους παραγωγούς. Υπήρξε μια βραχύβια αναθέρμανση του ενδιαφέροντος το 2008, όταν η τιμή ανέβηκε στο 1,02€ από το 0,50€ του 2007. Από εκείνη τη χρονιά άρχισε η ανάκαμψη με τιμές διαρκώς κλιμακούμενες, μέχρι που η τιμή ανέβηκε στα 1,45€ το κιλό το 2012, όμως όλο αυτό αποδείχθηκε μια ψεύτικη ελπίδα. Η πτώση στα 1,25€ το 2013 ήρθε ως κεραυνός εν αιθρία, γεννώντας ξανά τη δυσπιστία και την αγωνία για το μέλλον, ενώ έκτοτε οι τιμές ακολούθησαν και πάλι σκαμπανεβάσματα (0,78€ το 2015, 2,70€ το 2020, 1,25€ το 2022 κλπ).
Παρόλο που πέρυσι η τιμή βελτιώθηκε, φτάνοντας 2 ευρώ ανά κιλό (πρόπερσι ήταν μόλις 0,70 ευρώ) φαίνεται πως είναι ήδη πολύ αργά, αφού όλο και περισσότεροι παραγωγοί εγκαταλείπουν το προϊόν, εξαιτίας αυτής της διαρκούς αβεβαιότητας. Πλέον, οι εναπομείναντες σταφιδοπαραγωγοί της Ηλείας δεν παλεύουν απλώς με τις καιρικές συνθήκες, αλλά και με την ίδια τους την δυσπιστία για το μέλλον του προϊόντος, βλέποντας έναν ιστορικό κύκλο να κλείνει με τον πιο δραματικό τρόπο.
Όπως τονίζει στην «Πρωινή» ο πρόεδρος της Ομάδας Παραγωγών Αμαλιάδας Χρήστος Βαλλιανάτος, μέχρι στιγμής η Ομάδα έχει συγκεντρώσει μόλις 70 τόνους σταφίδας, όταν πέρυσι είχε συγκεντρώσει 300 τόνους και πρόπερσι 700! Οι διαφορές αυτές σκιαγραφούν με σαφήνεια την εξέλιξη του προϊόντος, που βέβαια η παραγωγή είναι ανάλογη και των εκάστοτε συνθηκών, καθώς φέτος η μείωση οφείλεται και στον περονόσπορο, σε ένα μικρό, όμως, ποσοστό.
Μια υπερτροφή στα αζήτητα…
Ο Σπύρος Γιακουμέλος, γεωπόνος, πρώην διευθυντής της πάλαι ποτέ κραταιής αλλά διαλυμένης πλέον Ένωσης Αγροτικών Συνεταιρισμών Ηλείας – Ολυμπίας, ένας από τους λίγους γνώστες του θέματος της σταφίδας, υποστηρίζει ότι:
«Στα χρόνια που πέρασαν, η κορινθιακή σταφίδα θα επηρεάσει όσο και νένα άλλο προϊόν την πολιτική, πολιτιστική και οικονομική εξέλιξη της σύγχρονης Ελλάδας, σε σημείο που καταλήγουμε να μιλάμε για “πολιτισμό της σταφίδας”, ενώ το περίφημο “σταφιδικό ζήτημα” θα αποτελέσει κορυφαίο σημείο αναφοράς στην ιστορία του ελληνικού αγροτικού ζητήματος. Σήμερα, με την εκτίμηση της μεσογειακής διατροφής ως της πλέον υγιεινής και την παγκόσμια τάση για κατανάλωση φυσικών προϊόντων, η από αρχαιοτάτων χρόνων αναγνώριση της διατροφικής αξίας της κορινθιακής σταφίδας διαρκώς αυξάνεται, αποδεικνύοντας ότι είναι το μονοπωλιακό εκείνο προϊόν που θα μπορούσε να στηρίξει την αγροτική οικονομία της πολύπαθης περιοχής.
Είναι γνωστό –συνεχίζει ο κ. Γιακουμέλος- ότι η σταφίδα χαρακτηρίζεται από τη μοναδικότητά της σε παγκόσμιο επίπεδο, καθώς δεν μπορεί να καλλιεργηθεί πουθενά αλλού παρά μόνο στο τόξο της Βορειοδυτικής Πελοποννήσου, δηλαδή στις περιοχές Κορινθίας, Αχαΐας, Ηλείας, Μεσσηνίας και στα Ιόνια Νησιά, κυρίως στη Ζάκυνθο και στην Κεφαλονιά. Το γεγονός αυτό προσφέρει στο προϊόν ένα ανταγωνιστικό πλεονέκτημα στις διεθνείς αγορές, δίνοντάς του το προνόμιο της μοναδικότητας.
Επίσης, είναι ένα προϊόν υψηλής διατροφικής αξίας, αφού περιέχει βιταμίνες, ιχνοστοιχεία, θερμίδες και χαρακτηρίζεται από χαμηλό γλυκαιμικό δείκτη. Παράλληλα, σε περιόδους επισιτιστικής κρίσης, όπως αυτή που ζούμε σήμερα, θα μπορούσε να συμβάλλει στη στοιχειώδη επιβίωση πολλών δεινοπαθούντων ανά τον κόσμο. Δυστυχώς, αυτό το προϊόν, που εξέθρεψε γενιές και γενιές και σημάδεψε το κοινωνικοοικονομικό “γίγνεσθαι” του τόπου μας, οδηγήθηκε στο μαρασμό και στην εξαφάνιση, με αποτέλεσμα η φετινή παραγωγή, στο σύνολο της χώρας, ίσως να φτάσει τους μόλις δέκα χιλιάδες τόνους».
Παντελής έλλειψη υποστήριξης…
Κατά τον κ. Γιακουμέλο, οι αιτίες της φθίνουσας παραγωγής της σταφιδοκαλλιέργειας είναι η παντελής έλλειψη υποστήριξης από τις εκάστοτε κυβερνήσεις, η έλλειψη προγραμματισμού κεντρικού σχεδιασμού και ορθολογικής οργάνωσης, η εφαρμογή των κατευθύνσεων της ΕΕ που κύριο στόχο είχαν μέσω των επιδοτούμενων προγραμμάτων το ξερίζωμα των σταφιδαμπέλων.
Επίσης, ο νόμος 4015/11 για τις συνεταιριστικές οργανώσεις, που οδήγησε στις Αγροτικές Εταιρικές Συμπράξεις και στην υφαρπαγή τους από ιδιώτες. Τέλος, η δημιουργία μονοπωλιακής κατάστασης στη ΣΚΟΣ-ΑΣΕ από την πρώην Ένωση Αιγίου, που “αγόρασε” παράτυπα τις μετοχές των άλλων Σταφιδικών Ενώσεων, με αποτέλεσμα την απώλεια της αντιπροσωπευτικότητας σε κάθε περιοχή.
Τέλος, το στρεβλό μοντέλο ανάπτυξης που στηρίζει το πολιτικό σύστημα τα τελευταία χρόνια και θέλει να δώσει βάρος στην ενέργεια αντί του αγροτικού τομέα, έχει σαν αποτέλεσμα πολλές άλλοτε καλλιεργούμενες εκτάσεις να γεμίζουν πλέον με φωτοβολταϊκά και ανεμογεννήτριες, αλλάζοντας δραματικά τη φυσιογνωμία της Ηλειακής υπαίθρου.
Πηγή:Χρήστος Βορλόκας https://proini.news
