Δυσκολίες στην αγορά της τομάτας

• Ενώ το ενεργειακό κόστος της καλλιέργειας αυξήθηκε υπέρμετρα λόγω της ανόδου της τιμής στα εφόδια

• Της Δέσποινας Καραγιαννοπούλου

Άμεση συνάντηση με την ηγεσία του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων έχουν ζητήσει φορείς από την Κρήτη προκειμένου να συζητηθεί η κατάσταση με την ντομάτα, που είναι στα αζήτητα.

Είναι γεγονός ότι η κατάσταση με την ντομάτα είναι τραγική, μας λέει ο κ. Γιάννης Χαραλαμπάκης, γενικός διευθυντής στον Αγροτικό Συνεταιρισμό Τυμπακίου, τονίζοντας ότι η μερίδα του λέοντος από το προϊόν παραμένει αδιάθετο. Εξαιτίας αυτού, επιβεβαιώνει ότι έχει ζητηθεί άμεσα συνάντηση με τους αρμόδιους στο Υπουργείο για την εξεύρεση λύσης, χωρίς όμως εξέλιξη τουλάχιστον μέχρι στιγμής.

Σύμφωνα λοιπόν με τον ίδιο σήμερα επικρατούν στο προϊόν δύο ταχύτητες. Είναι η ντομάτα η όψιμη, η συγκομιδή της οποίας ξεκινά τον Απρίλιο και ολοκληρώνεται στα τέλη Ιουνίου. Από αυτή, όπως λέει ελάχιστες ποσότητες πωλούνται στην τιμή (χονδρική) των 50 λεπτών περίπου και κάτω. Η άλλη ταχύτητα αφορά την μεσαία καλλιέργεια -είναι φυτεύσεις Οκτωβρίου- και συγκομίζεται από Φεβρουάριο μέχρι και Ιούνιο. Αυτή όπως μας λέει στο σύνολό της παραμένει σχεδόν είναι αδιάθετη.

Η κατάσταση είναι εξαιρετικά δύσκολη για τους παραγωγούς, υπογραμμίζει ο κ. Γ. Χαραλαμπάκης, και αυτό δεν προβλέπεται να αλλάξει άμεσα, ενώ και η φετινή χρονιά με τον περιορισμένο αριθμό τουριστών που προβλέπεται να έρθει στην χώρα, λόγω των απαγορεύσεων εξαιτίας της πανδημίας αναμένεται εξίσου δύσκολη.  Υπό την σκέπη αυτών των δύσκολων δεδομένων, ο παραγωγός πρέπει να καλύψει και το κόστος της καλλιέργειας, που μεσοσταθμικά είναι στα 60 λεπτά το κιλό, δηλαδή πάνω από την τιμή που ο ίδιος πουλά.

“H αγορά κράσαρε και οι ντομάτες είναι στα αζήτητα” μας λέει ο παραγωγός από την Κρήτη, Γιάννης Πατεράκης, σημειώνοντας ότι και ο ίδιος την τελευταία εβδομάδα πέταξε 5 τόνους περίπου προϊόν, ενώ από την αρχή που ξεκίνησε η συγκομιδή έχει φτάσει τους 10 τόνους περίπου. Όσον αφορά συνολικά την Κρήτη, ο ίδιος εκτιμά ότι έχουν φτάσει στις χωματερές πάνω από 1 εκατ. κιλά ντομάτα. Γιατί όμως έχει συμβεί αυτό;

Όπως ο ίδιος μας ανέφερε λίγες ημέρες πριν το Πάσχα δημιουργήθηκε μια τεχνητή έλλειψη προϊόντος στην αγορά, προκειμένου να αυξηθεί η τιμή. Έτσι από 50 λεπτά τιμή χονδρική, ανέβηκε στο 1 ευρώ το κιλό.
Εκείνη την περίοδο υπογραμμίζει ο ίδιος, παραγωγοί που έπρεπε να έχουν συγκομίσει για παράδειγμα στις 15 Απριλίου …ξεκίνησαν να μαζεύουν ντομάτα μετά τις 20 Απριλίου με αποτέλεσμα η αγορά να πλημμυρίσει με προϊόν και μάλιστα εξαιρετικά κόκκινο και άρα μη εμπορεύσιμο. Απόρροια αυτού ήταν ότι η τιμή του προϊόντος τις ημέρες της Μεγάλης Εβδομάδας να κατρακυλήσει στα 20 με 30 λεπτά το κιλό.

Έτσι εξηγούνται και οι σημαντικές αγορές ντομάτας που πραγματοποίησαν εκείνη την περίοδο από την  Λαχαναγορά της Κρήτης Βούλγαροι έμποροι.
Δυστυχώς επισημαίνει, η κατάσταση παραμένει εξαιρετικά δύσκολη και για την Κρήτη αλλά και για την Λαχαναγορά των Αθηνών όπου έχει συσσωρευτεί μεγάλη ποσότητα από αδιάθετο προϊόν και το θέμα κατά τον ίδιο είναι ότι πάει να συμβεί αυτό που έγινε την περίοδο των εορτών.
Όπως αποκαλύπτει κάποιοι παραγωγοί ισχυριζόμενοι ότι έχουν άγουρο προϊόν από κάποιες καινούργιες ποικιλίες αρνούνται να πουλήσουν προϊόν κάτω από 60 λεπτά το κιλό. Όμως, επισημαίνει ο κ. Γ. Πατεράκης, η δική του η εκτίμηση είναι ότι πρόκειται για μια πλασματική τιμή και υπάρχει κίνδυνος να συμπαρασυρθούν και άλλοι.  Όπως λέει κανένας έμπορος δεν θα μπει στην διαδικασία να προμηθευτεί αυτά τα προϊόντα, όταν η τιμή πώλησης είναι στα 30 λεπτά.

Eίναι γεγονός ότι η ντομάτα είναι στα αζήτητα μας λέει και ο κ.  Απόστολος Κακαράντζας, από το χωριό Μαραθέα Καρδίτσας ο  οποίος κάνει υδροπονική καλλιέργεια σε 25 στρέμματα. Σύμφωνα με τον ίδιο, η φετινή χρονιά εξελίσσεται σε ακόμη πιο δύσκολη από την περυσινή, καθώς έχουν χαθεί τουλάχιστον μέχρι στιγμής οι προσδοκίες των αγροτών. Όπως φαίνεται οι τουρίστες θα αργήσουν να έρθουν στην χώρα και θα είναι πολλοί λιγότεροι από άλλες χρονιές, τα καταστήματα εστίασης εμφανίζουν μειωμένη κίνηση και η ψυχολογία του καταναλωτή δεν είναι στα καλύτερά της. Την ίδια στιγμή, λέει έχει εμφανιστεί και σε τοπικό επίπεδο αύξηση στην κατανάλωση των έτοιμων σαλατών και αυτό είναι απόρροια στην αλλαγή της στάσης ζωής που προκλήθηκε από τον Κορωνοϊό, ενώ κανείς δεν ξέρει μετά βεβαιότητας τι θα γίνει με την πανδημία. 

Όμως από την άλλη, υπογραμμίζει ο ίδιος,  ήταν αρκετοί αυτοί οι αγρότες που λόγω προσδοκιών μπήκαν στην διαδικασία της πρώιμης καλλιέργειας, ακόμη και αν αυτό σήμαινε αύξηση στο ενεργειακό κόστος. Το οποίο όμως, όπως μας αποκαλύπτει ο κ. Α. Κακαράντζας έχει ήδη αυξηθεί υπέρμετρα λόγω της ανόδου της τιμής στα εφόδια. Και μας παραθέτει το δικό του παράδειγμα, όπου πριν την αύξηση της τιμής των εφοδίων το ετήσιο κόστος στο στρέμμα ήταν 28.000 ευρώ, ενώ τώρα σε αυτό πρέπει να προστεθούν επιπλέον 7.000 ευρώ.    
Αυτό που ζουν φέτος οι παραγωγοί της ντομάτας δεν το έχουν ξαναζήσει στην πορεία τους στην πρωτογενή παραγωγή, μας λέει ο διαχειριστής στην Αγροπηγή, κ. Μάριος Γενιατάκης. Σύμφωνα με τον ίδιο, τόνοι ντομάτας πετιούνται καθημερινά και όπως εκτιμά κάθε αγρότης θα χάσει μεταξύ 3 με 4.000 ευρώ το στρέμμα φέτος.

Όπως αναφέρει, περιμέναμε να ανοίξει η εστίαση για να κινηθεί το προϊόν, καθώς κάθε κατάστημα αγοράζει αρκετά κιλά με ντομάτα για να καλύψει τις ανάγκες του, αλλά αυτό δεν έγινε. Ακριβώς το ίδιο συνέβη και με την έλευση των τουριστών, οι οποίοι φέτος θα έρθουν με το σταγονότερο και στην Κρήτη. Σημειώνει δε ότι από τον Απρίλιο μέχρι και το Σεπτέμβριο καταναλώνεται πάνω από το 80% του προϊόντος που προορίζεται για την κάλυψη των αναγκών της χώρας. 

Δυστυχώς, τονίζει έχουμε ζητήσει συνάντηση με την ηγεσία του Υπουργείου, αλλά χωρίς εξέλιξη μέχρι στιγμής. Το θέμα κατά τον ίδιο είναι ότι δεν μπορούν να καλυφθούν οι υποχρεώσεις της καλλιέργειας, το κόστος της οποίας στο κιλό φτάνει τα 55-60 λεπτά το κιλό. Στην περίπτωση δε που κάποιος το στέλνει στην Αθήνα τότε το κόστος της παλέτας (900 κιλά) φτάνει στα 160 ευρώ. 

Η καλλιέργεια της ντομάτας με αριθμούς

Στην χώρα μας καλλιεργήθηκαν το 2020 συνολικά 16.189 εκτάρια με ντομάτες από τα οποία παρήχθησαν 838.539 τόνοι, εκ των οποίων οι 534.908 τόνοι πήγαν στην νωπή κατανάλωση και οι 303.632 τόνοι στη μεταποίηση, μας αναφέρει ο Ειδικός Σύμβουλος του Incofruit Hellas κ. Γιώργος πολυχρονάκης.
Εκ των 11.770 εκταρίων για παραγωγή ντοματών για νωπή κατανάλωση χρησιμοποιήθηκαν τα 8.864 εκτάρια τα οποία καλλιεργήθηκαν υπαιθρίως και παρήγαγαν 196.895 τόνους προϊόν. Συνολικά, η παραγωγή το 2020 εκτιμάται ότι ήταν ελαφρώς αυξημένη έναντι του 2019. Εκείνη τη χρονιά η παγκόσμια παραγωγή ήταν 188 εκατ. τόνοι, ενώ οι παγκόσμιες εξαγωγές ανήλθαν σε 7,3 εκατ. τόνους το 2018. 
Ειδικότερα δε η υπαίθρια ντομάτα, αξίζει να επισημανθεί ότι έχει εξαπλωθεί και σε πολλές νέες περιοχές της χώρας (της Ελλάδος), ιδίως σε τουριστικές καλύπτοντας μικρό μέρος των καταναλωτικών αναγκών που υπάρχουν τους καλοκαιρινούς μήνες .

Με βάση την ανάλυση των στοιχείων εισαγωγών – εξαγωγών, από τις αρχές Ιουλίου που αρχίζει η προσφορά να είναι χαμηλή από τις θερμοκηπιακές μονάδες, η ζήτηση που αυξάνει  καλύπτεται από εισαγωγές.
Η κατανάλωση τροφοδοτείται από παραγωγή υπαίθριας ντομάτας μεταξύ Ιουλίου και Νοεμβρίου.

Όσον αφορά τις ποσότητες που εξήχθησαν η χώρα μας το 2020 εξήγαγε 36.354 τόνους επιτραπέζιας ντομάτας αξίας 10.861.220 ευρώ ελαφρώς αυξημένες και εισήγαγε 13.539 τόνους αξίας 10.780.434 ευρώ.

Εξ αυτών οι 30.813 τόνοι εξήχθησαν και 1.865 τόνοι εισήχθησαν το πρώτο εξάμηνο. Εκτιμάται ότι οι εξαγωγές υπαίθριας ντομάτας ανέρχονται σε περίπου 6.000 τόνους, ενώ το κύριο μέρος των εισαγωγών πραγματοποιήθηκε το β εξάμηνο με αποκορύφωμα τον Αύγουστο. Παρατηρείται το φαινόμενο της μη επάρκειας της παραγωγής μας κατά την περίοδο της μέγιστης ζήτησης προς κατανάλωση στην εγχώρια αγορά με συνέπεια την αθρόα εισαγωγή ντοματών ακόμη και την ανασκοπούμενη χρονιά του 2020 που οι συνολικές εισαγωγές ήταν μειωμένες έναντι του 2019.

Η εξαγωγή ντομάτας το 2021 και μέχρι 7/5/2021 με βάση προσωρινά στοιχεία αναγγελιών ανήλθε σε 22.761 τόνους έναντι 18.132 τόνους παρουσιάζοντας μια αύξηση 25,5% έναντι της αντιστοίχου περιόδου του 2020.

Από την ανάλυση των στοιχείων του 2020, η Βουλγαρία απορρόφησε το 82,3% των συνολικώς εξαχθεισών ποσοτήτων και η Ρουμανία το 8,3%. Η μέση τιμή πώλησης διαμορφώθηκε σε 0,21 ευρώ/κιλό και 0,384 ευρώ/κιλό αντίστοιχα, ενώ στις εξαγωγές προς άλλες χώρες  η μέση τιμή πώλησής τους ήταν 0,996 ευρώ/κιλό.

 Από τα στοιχεία προκύπτει ότι υπάρχει μεγάλη διακίνηση προϊόντων χωρίς προστιθέμενη αξία (είτε ατυποποίητων είτε υποτιμολογημένων ποιοτικά ή τιμολογιακά) που θα πρέπει να ερευνηθεί αρμοδίως αλλά κυρίως της μη προσαρμογής της παραγωγής μας στις απαιτήσεις των καταναλωτών στην Κεντροδυτική Ευρώπη. Στο πλαίσιο αυτό, χρειάζεται χάραξη στρατηγικού σχεδιασμού για την παραγωγή ποικιλιών τοματών που ζητούνται από τις απαιτητικές καταναλωτικές αγορές με εμπλουτισμό της ποικιλιακής σύνθεσης των παραγομένων προϊόντων αλλά και χρονολογικής επέκτασης της συγκομιδής τους.

Παρόλα ταύτα, η μέχρι σήμερα επιτυχής πορεία των εξαγωγών μας φρούτων και λαχανικών τα τελευταία χρόνια οφείλεται κυρίως στην  ποιότητά τους που είναι υψηλή  διότι παράγονται σε ένα περιβάλλον που είναι ακόμη καθαρό  με δεξιότητες καλλιεργητών και εμπόρων,  H σημασία της διατήρησης μιας υγιεινής διατροφής θα ενισχυθεί από αυτήν την κρίση της πανδημίας και, μαζί με αυτήν, η κατανάλωση φρούτων και λαχανικών. Λόγω της επιδημίας η πιο κατάλληλη υγιεινή συσκευασία, ακόμη και σε κλειστές συσκευασίες λιανικής, καθίσταται όλο και πιο σημαντική καθώς η ζήτηση για μη τυποποιημένα & συσκευασμένα φρούτα και λαχανικά μειώνεται σταθερά.

Οι εξαγωγές – εισαγωγές της χώρας μας την τελευταία διετία εμφανίζονται στον παρακάτω Πίνακα   Ελλάδα : Τομάτες νωπές παραγωγή και κατανάλωση εμπορική περίοδος 2018 2019 final (official data) final (official data) καλλιεργούμενες εκτάσεις (εκτάρια 15.014 14.914 Συνολική παραγωγή (τόνοι) 808.674 798.700 για νωπή κατανάλωση 463.204 452.690 για βιομηχανική επεξεργασία 345.469 346.009 Εισαγωγές νωπών προϊόντων 17.860 13.539 Σύνολο για νωπή κατανάλωση  481.064 466.229 φθορές & αποσύρσεις 57728 55947 Εγχώρια κατανάλωση  387.857 373.927 Εξαγωγές (τόνοι) 35.479 36.354 Σύνολον 481.064 466.229 Source: treatment INCOFRUIT – HELLAS based on data from ELSTAT 

ΕΝΤΥΠΗ ΑΓΡΟΕΚΦΡΑΣΗ